Sommige mensen zweren bij een kopje koffie om de effecten van alcohol tegen te gaan. De cafeïne in de koffie zou ervoor zorgen dat je weer wat scherper wordt. Is dit een fabel of een feit? Hier proberen dr. Jan Snel, drs. Zoë Tieges en prof. dr. Richard Ridderinkhof achter te komen in een overzicht van onderzoek naar het effect van cafeïne op alcohol.
Vraag een willekeurige Nederlander waar hij of zij aan denkt bij het horen van de termen chemische processen of moleculaire gastronomie en een meerderheid zal antwoorden met omschrijvingen als ‘onoplosbare formules’, ‘natuurkundige experimenten’ of ‘kille laboratoria’. Wat veel mensen niet beseffen is dat deze disciplines door iedereen dagelijks worden toegepast. Of je nu een ui snijdt, een ei kookt of een glas rode wijn serveert, er komt altijd chemie aan te pas. De dagelijkse processen in de keuken vormen voor wetenschappers interessante onderzoeksobjecten. Zo experimenteren moleculair gastronomen met zogenoemde hydrocolloïden om groentefoams te maken en wordt er onderzocht of voedingsmiddelen kunnen garen door ze bloot te stellen aan ultieme vrieskou. Dergelijke kennis dient natuurlijk te worden gedeeld. In Nederland heeft de Universiteit van Wageningen zich opgeworpen als voorloper op het gebied van de moleculaire gastronomie en onder de noemer Science is cooking een reeks symposia georganiseerd. Onder een breder, culinair geïnteresseerd publiek vormt het werk van de Amerikaanse auteur Harold McGee een belangrijke inspiratiebron. In zijn dubbeldikke meesterwerk On food & cooking tracht hij alle geheimen van de keuken te ontraadselen.
In dit artikel wordt boer Reindert Kuiper geïnterviewd over biologisch-dynamische landbouw. Hij vertelt waarom hij voor deze manier van landbouw gekozen heeft en wat er allemaal bij komt kijken. Dit interview is een verkorte versie van een hoofdstuk uit Op het land, boeren en natuur, een bundeling gesprekken met boeren over de wijze waarop zij aan natuur- en landschapszorg doen.
Het individualisme viert hoogtij deze dagen; we zijn zeer gesteld op onze vrijheid en autonomie. We zijn niet meer afhankelijk van iets of iemand die ons denken bepaalt, niet van iemand die ons een geweten voorhoudt, maar we staan op eigen benen en vinden alles in grote mate zelf uit. Op het terrein van voedingsmiddelen echter hebben wij volgens Michiel Korthals een belangrijke stap in de ontwikkeling van onze autonomie gemist. In deze maatschappij, waarin datgene wat onze honger stilt niet meer dan enige passen van ons vandaan ligt, weten we en verdiepen we ons niet meer in wat voedsel precies is en hoe het daar gekomen is. Anderen bepalen voor ons wat gezond en lekker eten is, maar ook wat eten überhaupt betekent. Eten is nu niets meer dan brandstof geworden en Michiel Korthals wijst op de problemen die dit met zich mee brengt. Hij pleit daarom voor een andere metafoor en daarmee voor een andere behandeling van voedsel.
In 2006 werd voor de tweede keer het Ramadanfestival gehouden. De bedoeling van het evenement is om de islamitische cultuur transparanter te maken en de kloof tussen moslims en niet-moslims te dichten. Carolien Plasschaert ging naar een traditionele iftarmaaltijd waar moslims en niet-moslims konden aanschuiven. Onder het eten sprak ze met medeorganisator A. over de Ramadan en over misvattingen tussen moslims en niet-moslims.
Ethiek is een vakgebied binnen de filosofie, maar het heeft ook sterke raakvlakken met de biologie. Johan Braeckman vertelt in de interdisciplinaire honoursmodule ‘Ethiek van DNA tot 9/11’ hoe filosofie en biologie elk eigen beschrijvingen en verklaringen geven van moraliteit. Immanuel Kant heeft een rationeel argument, Robert Trivers een evolutionair-biologisch argument en Charles Darwin een taalkundig argument. Hanneke Posthumus volgde het eerste college van de module en schreef een collegeverslag. Zij studeert aan de Universiteit van Amsterdam en volgt de bacheloropleiding Gedrag en same
Een belangrijke functie van taal is het beschrijven van onze omgeving. Natuurkundigen hebben in feite eenzelfde doel voor ogen: zij trachten een accurate beschrijving te geven van onze werkelijkheid opdat we die beter kunnen begrijpen. Zoals blijkt uit de geschiedenis is dit een zeer succesvolle aanpak: de natuurkunde is nu zelfs in staat om op wiskundige wijze delen van onze omgeving te beschrijven die wij als mens niet eens kunnen waarnemen. Een voorbeeld hiervan is de wereld van de allerkleinste deeltjes die wordt bestudeerd met behulp van de kwantummechanica. Deze manier van nadenken over de werkelijkheid is echter heel anders dan die van de klassieke natuurkunde, die meer aansluit bij onze dagelijkse beleving. Kan de ‘taal’ van de kwantummechanica dan wel een voldoende bevredigende beschrijving bieden van de ons bekende klassieke verschijnselen? Deze vraag was onderwerp van een beroemd debat tussen de natuurkundigen Einstein en Bohr. Aan de hand van dit debat laat Klaas Landsman zien hoe over taal, natuurkunde en werkelijkheid nagedacht kan worden.
Nicolaas Pieter (Klaas) Landsman behaalde in 1985 zijn doctoraaldiploma natuurkunde met wiskunde en sterrenkunde aan de Universiteit van Amsterdam. In 1989 promoveerde hij daar in de theoretische hoge-energiefysica. Sinds 2004 is hij hoogleraar Analyse aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zijn onderzoeksgebieden zijn de mathematische fysica en in mindere mate de geschiedenis en filosofie van de natuurkunde.
Is rekenen onderdeel van taal? Of juist niet? Jacobien Carstens en Daan Janssen trachten hier een antwoord op te geven door deze vraag vanuit verschillende invalshoeken te benaderen. Ze laten zien hoe rekenen en taal met elkaar in verband staan vanuit neurowetenschappelijk perspectief, maar ook hoe cultuur mogelijk invloed kan uitoefenen op rekenvaardigheid. Hiertoe wordt dieper ingegaan op de relatie tussen taal, cultuur en denken, door te kijken naar antropologische studies van indianen uit Brazilië en het vergelijken van Japanse en Engelstalige kinderen. Kunnen deze verschillende onderzoeksresultaten ons iets vertellen over het verband tussen rekenen en taal?
Jacobien Carstens en Daan Janssen doen beiden de bèta-gammabachelor aan de Universiteit van Amsterdam, met respectievelijk een major in mathematische fysica en een major in archeologie.
De diagnostiek van tweetalige kinderen met een mogelijke taalstoornis is een hachelijke zaak omdat de effecten van tweetaligheid en taalstoornis op de taalproductie moeilijk te ontwarren zijn. Daarom stelt men zich regelmatig de vraag of tweetalige kinderen met een mogelijke taalstoornis wel terecht in het reguliere dan wel speciale onderwijs verblijven. Criteria voor de diagnostiek van tweetalige kinderen met een taalstoornis zijn dus hard nodig. In dit artikel beoogt Antje Orgassa het probleem te benaderen door het in factoren te ontleden en deze methodologisch verantwoord te vergelijken.
Bij het lezen van de taal van juristen zal het vrijwel iedere niet-jurist duizelen. Een voorbeeld:
In dit vijand-stereotype is veelvuldig een instrument gezien om (…)’aan justitie in haar oorlog tegen “de vijand”, steeds meer middelen en bevoegdheden toe te kennen en “de vijand” steeds verder te ontwapenen in de zin van diens rechtbescherming steeds verder af te nemen’, dit alles tegen de principes van de rechtstaat in, dat alle burgers, ook wie de wet heeft overtreden of wie daarvan verdacht wordt, rechtsbescherming tegen de overheid toekomt, en dit met het gevaar dat de vrijheid van de burgers zal worden ondergraven door te ingrijpende bevoegdheden van de overheid. (Kelk, C., Humaniteit als strafrechtelijk principe: een tour d’horizon, in: Wegingen van ‘t Hart, Deventer, 2002)
Zinnen als deze zijn geen uitzondering. In hoeverre komt dergelijk taalgebruik ook in de rechtspraktijk voor en wat voor invloed heeft dit op het begrip van de zitting door de verdachte? Hierbij is het interessant naar het begrip van jongeren te kijken, zij zullen immers nog meer moeite hebben met juridisch taalgebruik.