Is religie wetenschappelijk verklaard? In dit artikel onderzoekt Carola Houtekamer verklaringen voor religie van zowel evolutionair biologen, die zich richten op de vraag waarom mensen geloven, als van neurologen, die zich richten op hoe mensen dat geloof ervaren. Vervolgens neemt zij beide vormen van onderzoek kritisch onder de loep met behulp van de analytische filosofie.
Read moreOngeveer een half jaar geleden sprak minister van der Hoeven van onderwijs het verlangen uit om naast de evolutietheorie ook de theorie van Intelligent Design op te nemen in het lesprogramma van het voortgezet onderwijs. Er kwam protest van allerlei kanten. De theorie zou geen wetenschappelijke theorie zijn, maar een manier om God alsnog een plek te geven als ontwerper van de natuur. Wat houdt de theorie van Intelligent Design eigenlijk in en hoe kan deze worden getoetst als wetenschappelijk onderzoeksprogramma? In dit artikel beschrijft Ard Tamminga de uitgangspunten van Intelligent Design en onderzoekt hij met behulp van wetenschapsfilosofische criteria in hoeverre Intelligent Design kan worden beschouwd als een wetenschappelijk onderzoeksprogramma en of het een volwaardig alternatief is voor de evolutietheorie.
Read moreVanaf de tijd van Plato is het cruciale belang van imitatie voor het functioneren van de mens onderschat. De ontdekking van ‘spiegelneuronen’ bracht hier voorgoed verandering in. Spiegelneuronen zijn hersencellen die geactiveerd zijn zowel wanneer een subject een bepaalde beweging uitvoert als wanneer hij diezelfde beweging bij een ander persoon observeert. In dit artikel bespreekt Simon De Keukelaere de verandering in onze visie op het fenomeen imitatie en laat zien hoe nabootsing de bron kan zijn van zowel empathie als geweld.
Read moreLange tijd heeft men gedacht dat seksuele selectie alleen een zaak was van onderlinge competitie tussen mannen. Duidelijk is nu dat de uitverkiezing door het vrouwtje zeker zo’n grote rol speelt. Bij de pauw is geconstateerd dat de hennen de haan met de mooiste en langste staart de eer gunnen. In onderzoek werd aangetoond dat het nageslacht van mannetjes met de langste sleep, ondanks deze formidabele handicap, de grootste overlevingskans heeft.
Bij veel andere diersoorten heeft de vrouwelijke sekse ook een voorkeur voor de uitbundigst baltsende, mooist zingende en kleurrijkste macho’s. De situatie bij de mens lijkt niet anders. Moeten mannelijke dieren het nog vooral hebben van risicovolle handicaps als ornamenten (geweien, hoorns, veren), zang, balts en waaghalzerig gedrag, voor de mensenvrouw echter is het relatief nieuwe selectiecriterium sociale intelligentie (originaliteit, creativiteit, humor) geïntroduceerd. Fysieke kracht, uiterlijk en lef zijn echter niet helemaal onbelangrijk. Vooral rond de eisprong winnen eigenschappen met een hoog baviaangehalte weer aan gewicht.
Read moreVerliefdheid is een raar iets. Waarom worden we verliefd en waarom juist op die ene persoon? De wetenschap kan het nog steeds niet helemaal verklaren. Er zijn in de geschiedenis een heleboel theorieën gevormd die dit fenomeen proberen te doorgronden. Dit artikel laat ons zien hoe de wetenschap tegen verliefdheid aankijkt en neemt ons mee in de wonderlijke wereld die verliefdheid heet.
Read moreRune Bennemeer deed de Bèta-gamma propedeuse en zit nu in de laatste fase van zijn studie Medische biologie. Hij deed tijdens zijn onderzoeksstage in het AMC onderzoek naar aids. Vervolgens deed hij veldwerk in Mali naar de implicaties van ‘westerse aidsmedicijnen’. Rune Bennemeer geeft in zijn stuk aan dat er op de langere termijn ook negatieve effecten zijn van de aidsmedicijnen. Hij kijkt niet alleen naar de medische kanten van het verhaal, maar betrekt ook de organisatorische en psychologische aspecten bij zijn analyse. Zijn bevindingen laten een kritisch geluid horen tegenover de goedbedoelde liefdadigheid van mensen zoals Bill Gates.
Read moreDe localisatie van creativiteit in de hersenen is nog grotendeels onontgonnen terrein. In dit artikel behandelt Elisa Hermanides de huidige psychobiologische inzichten aangaande creativiteit en de hersenen en de psychologische en biologische kenmerken die voor een kunstenaar van belang zijn.
Read moreEvolutionaire psychologie kan interessante verhaaltjes vertellen, maar die doorgaans niet uitwerken tot wetenschappelijke hypotheses. In dit artikel gaat Auke Pols dieper in op dit standpunt van evolutietheoreticus Lewontin en behandelt hij de valkuilen die een evolutionair psychologisch onderzoeker op zijn pad kan vinden. Tenslotte komen de specifieke problemen van een evolutionair psychologische verklaring van taal aan bod.
Read moreIn dit artikel definieert Elisa Hermanides het postmoderne denken aan de hand van Lyotard en Derrida. Vervolgens confronteert zij het postmodernistische idee van het einde van de objectieve wetenschap met de geschiedenis en de biologie, twee verschillende disciplines.
Read moreIn dit artikel beschrijft Annemie Ploeger de stand van zaken in de evolutionaire psychologie. Ze betoogt dat de evolutionaire psychologie niet de metatheorie is die zij hoopt te zijn, omdat zij een eenzijdig beeld heeft van wat gaande is in verwante vakgebieden. Door toevoeging van ideeën en concepten van de evolutionaire ontwikkelingsbiologie, komt volgens haar de evolutionaire psychologie dichter in de buurt van de gewenste metatheorie.
Read more