Groen en Grijs: ouderwetse milieutermen gaan het klimaat echt niet helpen!

Eind oktober 2019 was daar plotseling het massieve verzet tegen biomassa. Technisch adviesbureau DNV GL bracht een vernietigend rapport uit, waarin het becijferde dat een biomassacentrale meer stikstof, fijnstof en CO2 uitstoot dan een kolencentrale. De verwarring was groot. Want samen met zon en wind hoort biomassa bij de ‘groene’ en ‘duurzame’ energiebronnen. En meer…

Lees verder

Genieten we van genot

Is er verschil tussen genot en genieten? Rob van Gerwen gidst je langs zeven filosofische overwegingen naar de uitkomst van deze vraag.

Lees verder

Muzikaliteit gaat aan muziek én taal vooraf

We weten al wat langer dat pasgeboren baby’s een grote gevoeligheid hebben voor zowel de melodische, ritmische als dynamische aspecten van spraak en muziek. Taalkundigen scharen deze muzikale aspecten van spraak vaak onder de term ‘prosodie’ om de talige functie te benadrukken. Henkjan Honing betoogt dat het eigenlijk de menselijke aanleg voor het waarnemen, interpreteren en waarderen van muzikale nuances (muzikaliteit) is die aan de basis ligt van deze gevoeligheden.

Lees verder

Taalgebruik

In dit artikel onderzoekt Jetty Bergsma hoe we binnen onze samenleving in hokjes denken en welke rol taal daarin speelt. We hebben allemaal de macht om taal te gebruiken, maar een woord wat in jouw taalgebruik in het hokje ‘geaccepteerd’ hoort, kan bij een ander in het hokje ‘pijnlijk’ thuishoren. Hoe is dat zo gekomen en hoe gaan we daar goed mee om?

Lees verder

Meertaligheid en intelligentie

We zijn geneigd te denken dat taalvaardige mensen ook intelligente mensen zullen zijn maar onderzoek wijst uit dat de werkelijkheid ingewikkelder is. Intelligentie speelt een rol in tweedetaalverwerving maar nauwelijks in moedertaalverwerving, terwijl meertaligheid (het verwerven van meerdere talen tegelijk) juist weer tot grotere intelligentie schijnt te leiden. Al deze connecties tussen taal en intelligentie komen aan bod in het artikel van Elisabeth van der Linden, die zich vooral concentreert op de combinatie van meertaligheid en intelligentie bij kinderen en volwassenen.

Lees verder

Zonder uitweg

Wij praten en denken vaak in metaforen. Dat wat wij directer kunnen begrijpen en waarnemen wordt een metafoor voor iets dat abstract is. Dit gebeurt niet alleen in taal: ook onze concepten lijken in termen van metaforen geordend, zoals bijvoorbeeld de metafoor ‘ruimte’ voor ‘tijd’ zeer diep geworteld lijkt in ons denken en waarnemen. Om deze hypothese aan te tonen moet de metafoor niet alleen in onze taal kunnen worden waargenomen, maar ook in andere uitingsvormen. Daisy van de Zande laat zien hoe in de film Twelve Monkeys, waarin de hoofdpersoon James Cole verschillende tijden in het verleden bezoekt, ‘tijd in ruimte’ wordt verbeeld.

Lees verder

Het overbrengen van ideeën

Internet, kranten, tijdschriften, onderwijs, politiek en ook wetenschap bestaan allemaal bij gratie van de terechte aanname dat het mogelijk is om ideeën, bevindingen en meningen over te brengen van het ene individu op het andere. Deze mogelijkheid vereist een mechanisme waarmee bijvoorbeeld een idee van het ene individu te vergelijken is met een idee van een ander individu en waarmee deze twee ideeën als hetzelfde of verschillend kunnen worden gekarakteriseerd. De vanzelfsprekendheid waarmee individuen gebruik maken van dit mechanisme overschaduwt vragen met betrekking tot de precieze werking ervan.

Lees verder

Meer van hetzelfde?

Door de toenemende globalisering gaan culturen steeds meer op elkaar lijken. Vietnamezen kijken naar Zuid-Amerikaanse soaps en Oeganda heeft een postzegel ontworpen ter nagedachtenis aan Lady Diana. Met de globalisering dreigt eenwording van de publieke ruimte. Maar hoe ver gaat deze eenwording en is globalisering wel zo’n revolutionaire ontwikkeling?

Mineke Schipper is hoogleraar Interculturele literatuurwetenschap in Leiden en schrijft romans. Voor haar inmiddels over de hele wereld vertaalde boek Trouw nooit een vrouw met grote voeten kreeg ze in 2004 de Eureka Prijs voor het beste non-fictieboek. Haar nieuwe roman Vogel valt vogel vliegt is onlangs gepubliceerd.

Lees verder

De evolutie van taal

alle edities

zoeken + vakgebieden

random editie

vorige editie

volgende editie naar boven
Taalgebruik is een typisch menselijke eigenschap. Volgens sommigen is het zelfs deze eigenschap die ons wezenlijk onderscheidt van de rest van het dierenrijk. Wat voor een evolutionair proces heeft het mogelijk gemaakt dat wij wel een taal ontwikkeld hebben en dieren niet? Was dit een langzame ontwikkeling, onderdeel van een meer algemeen adaptief proces, of is er sprake geweest van revolutionaire wending in de ontwikkeling van de menselijke soort? Op deze vraag bestaan uiteenlopende antwoorden. Jelle Zuidema beschrijft hier verschillende mogelijke scenario’s en legt uit hoe we hierover kunnen denken.

Jelle Zuidema is computationeel taalkundige, met speciale interesse in taalevolutie en taalverwerving. Hij studeerde kunstmatige intelligentie in Utrecht en promoveerde in 2005 aan de universiteit van Edinburgh in Schotland. Sinds 2004 werkt hij aan de Universiteit van Amsterdam aan onderzoek naar het automatisch leren van grammatica. Recentelijk ontving hij een Veni-beurs, voor onderzoek naar het automatisch ontdekken van grammaticaregels in (kinder)taal, vogelzang en communicatie van andere diersoorten. Hij geeft ook onderwijs in de master Logic en de master Cognitive science.

Lees verder

De taal van tellen

Is rekenen onderdeel van taal? Of juist niet? Jacobien Carstens en Daan Janssen trachten hier een antwoord op te geven door deze vraag vanuit verschillende invalshoeken te benaderen. Ze laten zien hoe rekenen en taal met elkaar in verband staan vanuit neurowetenschappelijk perspectief, maar ook hoe cultuur mogelijk invloed kan uitoefenen op rekenvaardigheid. Hiertoe wordt dieper ingegaan op de relatie tussen taal, cultuur en denken, door te kijken naar antropologische studies van indianen uit Brazilië en het vergelijken van Japanse en Engelstalige kinderen. Kunnen deze verschillende onderzoeksresultaten ons iets vertellen over het verband tussen rekenen en taal?

Jacobien Carstens en Daan Janssen doen beiden de bèta-gammabachelor aan de Universiteit van Amsterdam, met respectievelijk een major in mathematische fysica en een major in archeologie.

Lees verder