Wij praten en denken vaak in metaforen. Dat wat wij directer kunnen begrijpen en waarnemen wordt een metafoor voor iets dat abstract is. Dit gebeurt niet alleen in taal: ook onze concepten lijken in termen van metaforen geordend, zoals bijvoorbeeld de metafoor ‘ruimte’ voor ‘tijd’ zeer diep geworteld lijkt in ons denken en waarnemen. Om deze hypothese aan te tonen moet de metafoor niet alleen in onze taal kunnen worden waargenomen, maar ook in andere uitingsvormen. Daisy van de Zande laat zien hoe in de film Twelve Monkeys, waarin de hoofdpersoon James Cole verschillende tijden in het verleden bezoekt, ‘tijd in ruimte’ wordt verbeeld.
Lees verderTijd is niet voor iedereen hetzelfde. Voor mensen met een depressie lijkt de tijd stil te staan: verleden en toekomst liggen vast. Mensen met een manische stoornis beleven het heden: zij hebben geen oog voor verleden of verre toekomst. De tijdsbeleving van iemand met een psychose betreft eveneens het heden, maar het verleden en toekomst zijn onderdeel hiervan. Tijd lijkt geen vaste volgorde meer te hebben.
De tijdsbeleving van mensen met deze psychologische stoornissen wordt door Wouter Kusters gevat in verschillende filosofische tijdsopvattingen: een pleidooi voor het hanteren van meer dan alleen de wetenschappelijke tijdsvisie.
Lees verderPedofilie wordt – vergeleken met misdrijven als kindermishandeling of vrouwenhandel – zeer fel veroordeeld in de Nederlandse maatschappij en media. Burgers nemen het recht in eigen handen en beginnen een heuse jacht op vermeende pedofielen. Karin Visser stelt zich de vraag waar deze heftige maatschappelijke woede vandaan komt. Is een gelijksoortige collectieve afkeer tegenover pedofilie van alle tijden? In haar uitgebreide artikel behandelt Karin de verschillende wetenschappelijke verklaringen, de rechtelijke aspecten en de behandelingen die in gebruik zijn.
Lees verderDe individuele beleving van de omgeving is uiterst complex. De omgevingspsycholoog probeert dit desondanks in kaart te brengen. Ronald Hamel legt uit hoe hij denkt dat de menselijke beleving van de omgeving kan werken en welke aspecten hierbij komen kijken. Bij het ontwikkelen van ruimtelijke projecten kunnen omgevingspsychologen een grote rol spelen.
Ronald Hamel werkt bij de afdeling Psychologie van de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. Hij geeft onderwijs op het gebied van cognitieve psychologie en omgevingspsychologie. Zijn onderzoek beslaat ook die gebieden: denken en kennisontwikkeling tijdens probleemoplossen en de beleving van de omgeving.
Lees verderLang is er gedacht dat de mens geboren wordt met een hoeveelheid hersencellen waar hij het de rest van zijn leven mee moet doen. Hersencellen zouden zich namelijk niet kunnen delen of vernieuwen. Bij schade is het dan jammer maar helaas, er is niet veel aan te doen. Recent is echter gebleken dat dit beeld niet klopt. Hercencellen kunnen zich toch delen en de hieruit ontstane nieuwe cellen kunnen zich ontwikkelen tot volwassen hersencellen. Dit proces wordt adulte neurogenese genoemd.
In dit artikel wordt de kennis die op dit moment bestaat over adulte neurogenese besproken. Ook wordt er ingegaan op mogelijkheden voor de toekomst. Is er hoop voor mensen met hersenziektes zoals depressie, dementie en Parkinson?
Lees verderZelfmoordterroristen worden vaak afgeschilderd als irrationele fanatiekelingen waarvan de daden voortkomen uit externe factoren: de zelfmoordterrorist heeft zijn daden niet gekozen, deze zijn een onvermijdelijk gevolg van de psychologische en sociale omstandigheden waarin hij leeft. In dit artikel corrigeert Joo Hee Heidebrink dit beeld door de nadruk te leggen op de agency van de zelfmoordterrorist en te laten zien hoe individuele keuzes kunnen leiden tot een zo verregaande mate van opofferingsgezindheid dat deze de eigen dood tot gevolg heeft.
Lees verderHet fenomeen van een moord gevolgd door zelfmoord, wordt in het Westen met gevoelens van afschuw en verbijstering beschouwd. In andere culturen daarentegen, zoals in Japan, wordt moord gevolgd zelfmoord soms vanuit de gemeenschap als de enige waardige oplossing van bepaalde problemen gezien. Hoewel vanuit de maatschappij radicaal verschillend gereageerd wordt, blijken, na een beschouwing van welke typen moord-zelfmoord er eigenlijk zijn, de daders uit de verschillende culturen juist onderlinge overeenkomsten te hebben.
Lees verderBermmonumenten, monumenten die opgericht zijn voor de slachtoffers van verkeersongevallen, zijn een bekend verschijnsel. Toch is er relatief weinig bekend over dit fenomeen, los van het algemene idee dat het er steeds meer worden. In dit artikel laat Mirjam Klaassens, aan de hand van eigen onderzoek, zien waar deze monumenten zoal staan, voor wie ze zijn opgericht en wat de motieven van de oprichters zijn.
Lees verderVoor de buitenstaander kan het leven in Second Life bevreemdend overkomen. Hoewel alles kan in Second Life, van je eigen rebellengroepering tot seks, blijft het per slot van rekening de vraag of een digitale wereld ooit substituut kan zijn voor het echte leven. Linda Adrichem en Dennis van den Berg tonen aan dat voor de vaste bewoners het leven in Second Life heel concreet is – een virtueel leven waarin echte gevoelens de scheidslijn tussen het dagelijkse en het digitale doen vervagen.
Lees verderOver de vraag waarom wij bepaalde dingen mooi of juist lelijk vinden, wordt al eeuwenlang gedebatteerd. Door recente ontwikkelingen in de neurowetenschap is het mogelijk geworden om te onderzoeken welke hersenprocessen bij de ervaring van schoonheid betrokken zijn. Het nieuwe vakgebied dat uit deze ontwikkelingen ontstaan is, neuro-esthetiek genoemd, probeert te verklaren hoe en waarom een dergelijke ervaring tot stand komt. Elise Seip laat zien tot welke inzichten over schoonheid onderzoekers in deze spannende nieuwe wetenschappelijke discipline lijken te komen, waarbij eveneens duidelijk wordt in welke mate evolutionaire verklaringen van toepassing kunnen zijn op een ‘abstracte’ ervaring als schoonheid.
Elise Seip studeerde psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. In 2007 behaalde zij aan diezelfde universiteit een master Cognitieve Science.
Lees verder