Het Nederlandse platteland biedt plaats aan een grote diversiteit van landschappen met elk hun specifieke uiteenlopende gebruik. Het is om deze reden niet verwonderlijk dat er ook veel uiteenlopende waarden bestaan ten aanzien van dit gebruik, wat tot conflicten tussen verschillende belangengroepen kan leiden. Waar in het stuk van Henk de Haan (eerder in dit nummer) de ontstaansgeschiedenis van deze variëteit aan waarden ten opzichte van het platteland geschetst werd, gaat Wijnand Boonstra hier een stapje verder door mogelijke oplossingen voor dergelijke conflicten te onderzoeken. Zijn waarden ten aanzien van het platteland in de praktijk te verenigen, en zo ja, op welke wijze? Deze vraag staat centraal in het recent verschenen proefschrift van Wijnand Boonstra: Polder Limits: a case study of value-conflicts in Dutch rural land use. In dit artikel analyseert hij de praktijk van waardenconflicthantering vanuit sociologische en filosofische theorie.
Lees verderStad en land zijn niet alleen objecten van wetenschappelijke interesse, maar kunnen ook een belangrijke rol spelen in literaire werken. Een verhaal is vaak niet los te denken van de context, tijd en locatie waarin het zich afspeelt. In dit artikel bespreekt Elisa Hermanides de roman July’s People van Nadine Gordimer (1981), waarin een verandering van omgeving de katalysator vormt van het ontstaan van nieuwe intermenselijke verhoudingen. De verplaatsing van stad naar land heeft een niet mis te verstane invloed op de relaties tussen de verschillende hoofdrolspelers. Hermanides analyseert deze veranderende verhoudingen met behulp van Hegels dialectiek over meester en slaaf. Vervolgens bespreekt zij hoe deze analyse bij kan dragen tot inzicht in de door alle veranderingen ontstane en groeiende wanhoop van het belangrijkste personage uit het boek, Maureen.
Lees verderIs religie wetenschappelijk verklaard? In dit artikel onderzoekt Carola Houtekamer verklaringen voor religie van zowel evolutionair biologen, die zich richten op de vraag waarom mensen geloven, als van neurologen, die zich richten op hoe mensen dat geloof ervaren. Vervolgens neemt zij beide vormen van onderzoek kritisch onder de loep met behulp van de analytische filosofie.
Lees verderOngeveer een half jaar geleden sprak minister van der Hoeven van onderwijs het verlangen uit om naast de evolutietheorie ook de theorie van Intelligent Design op te nemen in het lesprogramma van het voortgezet onderwijs. Er kwam protest van allerlei kanten. De theorie zou geen wetenschappelijke theorie zijn, maar een manier om God alsnog een plek te geven als ontwerper van de natuur. Wat houdt de theorie van Intelligent Design eigenlijk in en hoe kan deze worden getoetst als wetenschappelijk onderzoeksprogramma? In dit artikel beschrijft Ard Tamminga de uitgangspunten van Intelligent Design en onderzoekt hij met behulp van wetenschapsfilosofische criteria in hoeverre Intelligent Design kan worden beschouwd als een wetenschappelijk onderzoeksprogramma en of het een volwaardig alternatief is voor de evolutietheorie.
Lees verderDe artificiële intelligentie (AI) viert in 2006 haar vijftigste verjaardag. Tot nu toe zijn onderzoekers bezig geweest met het ontwikkelen van vernuftige implementaties om op een slimme manier spam te filteren of natuurlijke taal te begrijpen. Pieter Adriaans vindt dat het tijd is om terug te keren naar de eeuwenoude filosofische vragen met betrekking tot kennis en leren. Zo kunnen de problemen die men in de AI tegenkomt aan het licht worden gebracht. Hij stelt dat het universum zich gedraagt als een welwillende leraar, waardoor het mogelijk wordt om wetenschappelijke theorieën te vormen en deze aan computers te leren.
Lees verderVanaf de tijd van Plato is het cruciale belang van imitatie voor het functioneren van de mens onderschat. De ontdekking van ‘spiegelneuronen’ bracht hier voorgoed verandering in. Spiegelneuronen zijn hersencellen die geactiveerd zijn zowel wanneer een subject een bepaalde beweging uitvoert als wanneer hij diezelfde beweging bij een ander persoon observeert. In dit artikel bespreekt Simon De Keukelaere de verandering in onze visie op het fenomeen imitatie en laat zien hoe nabootsing de bron kan zijn van zowel empathie als geweld.
Lees verderIs liefde plezierig of juist verschrikkelijk? Heeft de liefde ons in haar greep of kunnen wij er controle over uitoefenen? Is het een emotie of iets anders? Al sinds de klassieke oudheid hebben filosofen met dergelijke vragen geworsteld. In dit artikel behandelt Irene Conradie het begrip liefde zoals het werd begrepen bij een filosofische stroming uit het Hellenisme, de Stoa. Zij legt uit wat de gangbare opvatting van liefde was in de Griekse oudheid, wat de belangrijkste uitgangspunten van de vroege Stoa waren, hoe deze Stoïcijnen de liefde zagen en waarom ze zich afzetten tegen de gangbare opvatting.
Lees verderWelk rol zou kunst kunnen vervullen binnen de wetenschap? In dit artikel onderzoekt Tine Wilde hoe de verbeelding ons kan helpen om complexe problemen inzichtelijk te maken. Ze betoogt daarmee een interdisciplinaire samenwerking tussen kunst, wetenschap en filosofie.
Lees verderAls de samenleving in toenemende mate uit individuen bestaat, wat hebben mensen dan nog gemeenschappelijk? En hoe ziet samenleven er dan uit? Lotje Mertens en Albert Jan Kruiter gebruiken de films die zij zagen op het International Filmfestival Rotterdam in 2005 bij hun analyse van de hedendaagse samenleving.
Lees verderHoewel de discussie van het frame-probleem in de filosofische literatuur ondertussen een beetje bekoeld is, wijst het denkwerk van Dennett op het nut van het onderzoek naar Kunstmatige Intelligentie (AI). Want juist de interdisciplinaire combinatie van bijvoorbeeld Damasio’s neurologisch onderzoek en de filosofische inzichten die voortkomen uit het nadenken over AI, zorgt voor een beter begrip ván, en ontzag vóór, de prestaties van de menselijke hersenen. In dit artikel legt Bas Leerintveld uit wat het frame-probleem is en waarom het ook nu nog relevant is.
Lees verder