Het is eind maart 2012. Ik luister naar de radio en wordt geconfronteerd met een nieuwe term: de bangalijst. Daar had ik inderdaad nog nooit van gehoord en ik dacht; daar ga ik me eens in verdiepen. Immers, de termen “jongeren”, “online” en “probleem” in één zin? Dat zouden wel eens alarmbellen kunnen zijn voor een grote landelijke paniekgolf in volwassen Nederland. Het gaat hier om onze jeugd, de jeugd die steeds meer verloedert en online volledig buiten onze controle valt. Rondvragend in mijn netwerk bleek ik niet de enige die onbekend was met de bangalijst: ook andere online experts hadden geen idee. Het bleek te gaan om door leerlingen gemaakte online uitgewisselde lijstjes met de top 10 banga’s van een school. Waarbij banga straattaal is voor slet.

Hoewel nog nieuw en on-onderzocht, barstte vrijwel direct de (media-)bom. Diezelfde avond krijg ik een telefoontje van de redactie van Pauw en Witteman met de vraag of ik een expert ben of ken op het gebied van dit fenomeen. Nee, dat ben ik niet, en nee, die ken ik niet. Bijzonder om te zien dat de hoeveelheid media-aandacht directe aanleiding lijkt te zijn voor het vermoeden dat het fenomeen diepgeworteld in onze samenleving moet zitten, inclusief experts die er iets verstandigs over kunnen zeggen. Welkom self-fulfilling prophecy.

Toch een expert gevonden, denk ik als ik ‘s avonds de sociaal wetenschapper Linda Duits bij Pauw en Witteman zie zitten. De redactie zal uiteindelijk toch enigszins teleurgesteld zijn geweest in haar gast. Duits geeft namelijk aan dat het allemaal best meevalt en dat het vooral een fenomeen is dat niet zozeer in de maatschappij speelt, maar veeleer in de media. Ze verwijt de media dat zij het probleem alleen maar erger maken door er zoveel aandacht aan te besteden, zonder echt te weten waar het over gaat en zichzelf de vraag te stellen of de aandacht überhaupt te rechtvaardigen is. In de weken die volgen komen er ondertussen honderden nieuwe bangalijsten bij. Jongeren creëren en verspreiden deze nieuwe lijsten massaal via online media als Twitter, en ook websites als http://www.bangalijst.nl zien het levenslicht.

Hoe kan het toch dat we ons hier zo over opwinden? Is het, zoals Linda Duits ook in Pauw en Witteman aangeeft, dat het fenomeen vooral geproblematiseerd wordt omdat het betrekking heeft op de kwetsbaarheid van minderjarige meiden en we ons vooral hier zorgen over maken? Een vraag die hierbij opkomt is of de jeugdcultuur écht zo verloedert, of dat dat we ons met z’n allen graag zorgen maken over het (internet-)gedrag van jongeren? De jongeren die schijnbaar vooral online allerlei vreselijke dingen doen… Zo’n bangalijst bevestigt dat toch? Feit blijft dat er altijd al bangalijsten hebben bestaan, maar dan in de vorm van geklieder op wc-deurtjes en het uitwisselen van briefjes (hoe ouderwets!) met daarop ‘de leukste, de knapste, de makkelijkste…’. En ook 10, 20 jaar geleden werd op schoolreisjes al strippoker gespeeld. Het enige verschil: het gebeurt nu ONLINE. Dus is het argument: de relatieve anonimiteit van de wc-deurtje heeft plaatsgemaakt voor een potentieel miljoenenpubliek. Natuurlijk, het internet onthoudt veel, en ja, die lijstjes moeten verwijderd worden als we ze tegenkomen, maar laten we er alsjeblieft niet te veel aandacht aan besteden. De lijstjes zijn immers alleen interessant voor bekenden en het zegt mij, als doorsnee internetgebruiker weinig of Jessica, Antoinette of wie dan ook op zo’n lijstje staat.

Het valt dus best mee met de jongeren in Nederland. Zo bevestigde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Uit een grootschalig onderzoek van het WHO onder Europese en Noord-Amerikaanse jongeren blijkt dat Nederlandse jongeren tot de braafste van Europa behoren. Saai hoor…