Editie 25 - Netwerken Archives

Netwerken van interdisciplinariteit

Interdisciplinariteit is een abstract concept dat zich moeilijk in woorden laat vangen. Toch is interdisciplinariteit ook heel concreet te benaderen door het te visualiseren in een netwerk. Deze beeldreportage laat twee voorbeelden een dergelijke aanpak zien. Centraal staat een recent artikel waarin onderzoekers de verwantschap tussen wetenschappelijke tijdschriften uit verschillende disciplines in kaart hebben gebracht. Dit onderzoek inspireerde ons om ook de staat van interdisciplinariteit bij Blind onder de loep te nemen, door het maken van een eigen netwerk gebaseerd op de artikelen die tot nu toe verschenen zijn.

Is er een moeder in de buurt?

Wat is het belang van sociaal kapitaal? Het antwoord op deze vraag wordt in het artikel beschreven aan de hand van een case study onder buurtmoeders in Capelle aan den IJssel. Sociale netwerken en normen blijken essentieel te zijn voor sociaal kapitaal. Dit sociaal kapitaal is in de definitie van Putnam (2000) onder te verdelen in bonding en bridging sociaal kapitaal. Deze definitie mist echter een belangrijk aspect: linking sociaal kapitaal (Szreter (2002). In deze vorm van sociaal kapitaal staat de rol van de overheid centraal. Dit linking sociaal kapitaal wordt belichaamd door zogeheten sociale makelaars. In dit artikel laat Anna Vossers zien hoe de buurtmoeders in de functie van sociale makelaars bij kunnen dragen aan het oplossen van leefbaarheidsproblemen in de aandachtswijken van Capelle aan den IJssel.

Bouwen na de bommen

De verstrengeling van politieke en economische netwerken is een doorn in het oog van veel voorstanders van de democratie. Vooral in de Verenigde Staten, waar verkiezingscampagnes en militaire deals gemoeid gaan met exorbitante geldbedragen. Een voorbeeld hiervan is de wederopbouw in Irak, waarvoor enkele bedrijven miljardencontracten binnensleepten – niet geheel toevallig waren dat net bedrijven met hechte banden met de Amerikaanse regering. Robin van Wechem onderzoekt in dit artikel de lobbynetwerken achter de Amerikaanse wederopbouw in Irak.

Netwerken: de keerzijde van de medaille

Tegenwoordig worden op alle mogelijke terreinen sociale netwerken ingezet voor het verwezenlijken van verschillende behoeften. De arbeidsmarkt lijkt dan ook de aangewezen plek om te ‘netwerken’, daar worden op strategische wijze contacten gelegd, onderhouden en benut. Het investeren in een goed en solide netwerk zou veel profijt opleveren. Op sociaal en psychologisch vlak stuit Miriam Notten echter op de negatieve aspecten van netwerken. Dit artikel gaat over de toenemende rol van netwerken, over opportunistisch gedrag en de afkeurende associaties die het begrip oproept.

Netwerken van ideeën, vernieuwing, en interdisciplinariteit

Wat hebben netwerken en ideeën met elkaar te maken? Hoe komt het dat Einstein de relativiteitstheorie uitvond en niet één van zijn tijdgenoten? Martin Olsthoorn laat in dit artikel zien dat kennis is ingebed in netwerken en dat mensen die veel met verschillende ideeën in aanraking komen, makkelijker tot totaal nieuwe inzichten komen. Dit staat in direct verband met interdisciplinariteit.

Hersennetwerken

De netwerkwetenschap is een jong vakgebied dat zich richt op het onderzoeken en vergelijken van netwerken in uiteenlopende disciplines. Dit veld heeft de afgelopen jaren snel aan terrein gewonnen: van steeds meer en steeds complexere netwerken wordt de structuur onder de loep genomen. Zo ook de menselijke hersenen, misschien wel het meest complexe netwerk dat er is. Linda Douw vertelt in dit artikel of de wiskundige principes die de netwerktheorie heeft blootgelegd ook opgaan voor netwerken van hersencellen. Daarnaast bespreekt zij hoe dit soort kennis ons nieuwe inzichten kan verschaffen in aandoeningen van het zenuwstelsel, waaronder hersentumoren.

De schaduwkant van migratienetwerken

Migratienetwerken worden doorgaans positief beoordeeld. De relaties tussen mensen die migratieprocessen in gang houden en als wegbereiders optreden voor migranten in het vestigingsland zouden een voorbeeld zijn van sociaal kapitaal. Sociaal kapitaal zou migratierisico’s verkleinen en integratie in de arbeids- en woningmarkt vergemakkelijken. Jan Mansveldt Beck plaatst kritische kanttekeningen bij deze aannames op basis van veldwerk onder Latijns-Amerikaanse, Marokkaanse en Senegalese migranten in Bilbao en San Sebastian.

Zelflerende verkeerslichtnetwerken

Netwerken spelen een centrale rol in de kunstmatige intelligentie, voornamelijk in de vorm van neurale netwerken. Neurale netwerken onderscheiden zich van andere kunstmatige systemen doordat ze kunnen leren van de invoer die ze verwerken, waardoor ze goed kunnen worden toegepast in een complexe omgeving met veranderende spelregels. Marco Wiering beschrijft in dit artikel hoe leermethodes uit de kunstmatige intelligentie gebruikt kunnen worden om netwerken van verkeerslichten efficiënter aan te sturen.

Interdisciplinaire onderzoeksnetwerken

Voor veel ingewikkelde onderzoeksproblemen is een disciplinaire benadering niet langer voldoende. Interdisciplinair onderzoek combineert inzichten van verschillende disciplines en probeert deze te integreren. Hier is echter een goed afgestemde infrastructuur van disciplines voor nodig, die gebaseerd is op netwerken. In dit artikel zal aan de hand van enkele onderzoeksvoorbeelden zowel het belang van interdisciplinariteit als dat van de netwerken die daarbij van toepassing zijn, worden aangetoond.