Wat is intelligentie en hoe heeft het zich ontwikkeld? Deze vraagt brengt een interessante paradox met zich mee. Aan de ene kant is er het standpunt van de evolutionair psychologen die menen dat intelligentie voortkomt uit een aantal domeinspecifieke modules die bij de geboorte al vastliggen. Aan de andere kant is er het perspectief van de niet-evolutionair psychologen waarin juist allerlei taken positief met elkaar correleren en er sprake is van een ‘algemene intelligentie’. Hoe kunnen deze twee inzichten de paradox van de evolutie van intelligentie oplossen?
Lees verderIntelligentie is, zelfs wanneer men zich beperkt tot de psychologie, een ontzettend divers begrip. De psychologie kent vele subdisciplines met elk hun eigen definitie van intelligentie, en ook binnen deze subdisciplines bestaan vaak strijdende theorieën over de verklaring van intelligentie. Bovendien blijkt het verband tussen intelligentie en het ogenschijnlijk nauw verwante begrip cognitie zeer complex. De verwarring lijkt compleet. Hoe komen we er nu achter waar intelligent gedrag uit voortkomt, of zelfs maar wat intelligentie eigenlijk is? Kees-Jan Kan en Han van der Maas verhelderen in dit artikel de stand van zaken in het hedendaagse onderzoek naar intelligentie, mede aan de hand van een model dat in hun onderzoeksgroep ontwikkeld is.
Lees verderFunctional Magnetic Resonance Imaging (fMRI) is uit het hedendaagse cognitief psychologisch onderzoek bijna niet meer weg te denken. Ook in andere takken van wetenschap doet het zich gelden, evenals in de journalistieke media waarin men geregeld afbeeldingen van gekleurde hersenen vindt. Wat kunnen we eigenlijk met deze informatie? In dit artikel gaat Johannes Fahrenfort in op de werking en functionaliteit van (f)MRI. Hoe relateert zich dit ten opzichte van andere meetmethodes en wat kan het bijdragen aan een beter begrip over de werking van de hersenen?
Lees verderDe processen die plaatsvinden in onze hersenen zijn op diverse niveaus te bestuderen. Er zijn er die beweren dat gedrag een essentieel onderdeel moet zijn van psychologisch onderzoek, terwijl anderen beweren dat men moet kijken naar de kleinste deeltjes die ons bekend zijn, willen we ooit volledig begrijpen hoe onze hersenen werken. Dit reductionistische proces zorgt voor vele interessante botsingen, onder andere op gebied van cognitieve neurowetenschappen. De auteur behandelt in dit artikel de verschillende uitersten van reductionisme en geeft daarbij zijn interpretatie van wat een verstandige benadering voor dit eeuwenoude debat zou zijn.
Lees verderBlinden hun zicht terug geven, al is het voor een deel, doet nog het meest denken aan sciencefiction. Hoewel de recent ontwikkelde technologie van oogimplantaten en chirurgische ingrepen in sommige gevallen een uitkomst kan bieden, is het voor veel blinden nog wachten op een echte doorbraak. Al in 1992 ontwikkelde een Nederlandse natuurkundige een vrij revolutionair systeem genaamd The vOICe. Dit systeem maakt het mogelijk een visuele gewaarwording te creëren van de omgeving door gebruik te maken van de oren. Nu, bijna twee decennia later, loopt er nog vrijwel geen blinde gebruiker rond met dit systeem en rijst de vraag waarom dit idee nog niet is doorgebroken.
Lees verderIn de parapsychologie wordt onderzoek gedaan naar fenomenen als telepathie, precognitie en telekinese, welke te scharen zijn onder de term ‘psi’. Televisieprogramma’s als Wie wordt de nieuwe Uri Geller, waarin kandidaten moeten bewijzen te beschikken over paranormale gaven, genieten hoge kijkcijfers. De mens is altijd op zoek naar onverklaarde verschijnselen en mythen. Maar als deze verschijnselen worden onderworpen aan wetenschappelijke thesen blijft er vaak niks van over. Eva Lobach is een van de weinige wetenschappelijke onderzoekers in Nederland die zich aan deze parapsychologische fenomenen durft te wagen. In dit artikel bespreekt zij o.a. een van haar eigen onderzoeken naar de werking van psi.
Lees verderVoor een computer is een kleur een bepaalde kwantitatieve waarde in het register. Voor mensen daarentegen heeft bijvoorbeeld de kleur rood een subjectieve en kwalitatieve waarde. Hoe maken we deze kwalitatieve waarneming inzichtelijk, als dit überhaupt al mogelijk is? Emile Michel Hobo verkent het veld van de harde en zachte materie, van de kwantitatieve en kwalitatieve waarneming
Lees verderDe wereld om ons heen en alle objecten erin prikkelen onze zingtuigen: we ruiken bloemen, proeven een broodje kaas en horen de geluiden van ratelende toetsenborden. Deze informatie wordt door onze hersenen verwerkt. Echter, aan deze ervaringen wordt vaak nog een subjectieve component toegevoegd, namelijk een oordeel: ruiken de bloemen lekker? Hier rijst de vraag hoe deze informatie doordringt tot ons bewustzijn, en waarop het mentale oordeel over de informatie gebaseerd is. In dit artikel beschouwt Joachim Leilich de mentale verwerking van zintuiglijke prikkels en haar relatie tot het bewustzijn, maar ook tot de subjectieve ervaring.
Lees verderJe passeert iemand op straat. Een korte blik is voldoende om een beeld te vormen van deze persoon: wat voor soort werk doet hij, hoe ruikt hij, wat voor muziek luistert hij en wat is zijn ‘sociale status’. Welke rol spelen de zintuigen daarbij? Leensen legt in dit artikel uit hoe perceptie kan leiden tot onschuldige classificatie, maar ook sociale uitsluiting.
Lees verderNaarmate je ouder wordt, lijken de jaren voorbij te vliegen, terwijl als kind een jaar net zo goed een eeuwigheid had kunnen zijn. Kent de tijd daadwerkelijk verschillende snelheden, of is hier iets anders aan de hand? Aniek Hollanders legt uit hoe ons autobiografisch geheugen ons voor de gek houdt.
Lees verder