Stad en platteland zijn moeilijk te omschrijven. De verwarring wordt nog groter wanneer we de daarvan afgeleide begrippen stedelijkheid en landelijkheid bespreken. Wat is een stad? Iedereen is het erover eens dat bijvoorbeeld Almere een…
Voor de bahá’ís gaan geloof en religie hand in hand. Frank Dignum is universitair docent en bahá’í. Hij vertelt in deze column hoe zijn geloofsovertuiging zich verhoudt met wetenschap en kunstmatige intelligentie in het bijzonder.
Waarom geloven mensen? Dit is een vraag die veel gesteld wordt, zo ook binnen de psychologie. Psychologen proberen te begrijpen waarom mensen in iets geloven waarvan nooit is bewezen dat het ‘waar’ is. Wellicht kan het geloof verklaard worden als een zoektocht naar de verklaring voor het leven, als een levensstijl of een veilige haven. Ook Freud was gefascineerd door religie. Freuds theorieën bereiken nog altijd een groot publiek en hebben een grote invloed gehad op onze cultuur, literatuur, films en filosofie. In dit artikel worden Freuds gedachtes over religie ontrafeld.
Is religie wetenschappelijk verklaard? In dit artikel onderzoekt Carola Houtekamer verklaringen voor religie van zowel evolutionair biologen, die zich richten op de vraag waarom mensen geloven, als van neurologen, die zich richten op hoe mensen dat geloof ervaren. Vervolgens neemt zij beide vormen van onderzoek kritisch onder de loep met behulp van de analytische filosofie.
Gelovigen voelen soms dat zij openbare uitspraken moeten doen op basis van hun religie, terwijl deze regelmatig kwetsend zijn voor derden. Deze problematiek is tegenwoordig erg actueel met op religie gestoelde uitspraken als ‘homoseksualiteit is een ziekte’ en ‘ongelovigen moeten worden verdreven’. Is het in dit geval voor de gekwetsten of voor personen die hier niet mee geconfronteerd wensen te worden mogelijk om naar de burgerlijk rechter te stappen? Hebben kerken te maken met het gewone aansprakelijkheidsrecht? In dit artikel worden deze en aanverwante vragen behandeld.
Foucault schreef in de jaren zeventig dat de islam het gevaar loopt een gigantisch kruitvat voort te brengen. Zijn analyse van de islam is in de huidige samenleving opnieuw interessant. In een reeks artikelen over de islamitische revolutie in Iran laat hij zien wat de invloed van religie kan zijn. Naar aanleiding van haar scriptie schreef Inger Kuin in dit artikel waarom Foucaults ideeën uit de jaren zeventig ons nu weer kunnen helpen bij het begrijpen van fanatieke moslims.
De Amish vormen een strenggelovige stroming in Amerika. Door zich af te schermen van de moderne wereld voorkomen zij dat hun normen en waarden verloren gaan. Ze staan bijna geheel buiten de moderne samenleving uit eigen vrije keuze. In 1963 schreef socioloog Howard Becker een studie over het fenomeen buitenstaanders. In dit artikel bekijkt Hanneke Posthumus in hoeverre Beckers theorieën van toepassing zijn op de Amish.
Ongeveer een half jaar geleden sprak minister van der Hoeven van onderwijs het verlangen uit om naast de evolutietheorie ook de theorie van Intelligent Design op te nemen in het lesprogramma van het voortgezet onderwijs. Er kwam protest van allerlei kanten. De theorie zou geen wetenschappelijke theorie zijn, maar een manier om God alsnog een plek te geven als ontwerper van de natuur. Wat houdt de theorie van Intelligent Design eigenlijk in en hoe kan deze worden getoetst als wetenschappelijk onderzoeksprogramma? In dit artikel beschrijft Ard Tamminga de uitgangspunten van Intelligent Design en onderzoekt hij met behulp van wetenschapsfilosofische criteria in hoeverre Intelligent Design kan worden beschouwd als een wetenschappelijk onderzoeksprogramma en of het een volwaardig alternatief is voor de evolutietheorie.
Religie en wetenschap zijn voor ons tegenwoordig twee werelden die niet met elkaar te verenigen zijn. Religie en wetenschap, is het idee, kunnen onmogelijk samengaan. Vroeger bestond er echter niet zo’n scherp onderscheid tussen deze twee, het liep door elkaar heen. Het is pas sinds de zeventiende eeuw dat er werkelijk spanningen ontstonden tussen religie en wetenschap en deze uit elkaar zijn gaan groeien. Dit artikel laat zien hoe zeer religie en wetenschap nog met elkaar in contact stonden in het 17e-eeuwse Nederland. Aan de hand van de leer van René Descartes wordt getoond hoe en waarom er een conflict kon ontstaan tussen religie en wetenschap.
Na het succes van interdisciplinaire collegereeksen als Geschiedenis in het groot en Toekomst in het groot, besloot het Instituut voor Interdisciplinaire Opleidingen onlangs een cursus op te zetten rond het thema religie. In dit interview bespreekt Karel van Dam het programma van deze nieuwe interdisciplinaire cursus, die Religie nu gaat heten. Verder zet hij zijn eigen mening over religie uiteen en geeft hij antwoord op de vraag of een wetenschapper religieus kan zijn.