Niet voor de faint hearted, deze vraag van Freek Prince uit Dordrecht. Hij vraagt: ‘Waarom wordt een afgestorven ledemaat zwart en een dood lichaam wit?’ Bij het Nederlands Forensisch Instituut weten ze dat. Daan Botter is er forensisch arts en in afwachting van het telefoontje zit hij net met een collega wat ‘nare plaatjes’ van verkleurde lichamen te bekijken.

Eerst de tweede vraag: waarom word je wit als je sterft? Botter: ‘Als je overlijdt, dan stopt het hart en daardoor de bloedsomloop. Daardoor zakt het bloed in de aders en haarvaten naar het laagste punt.’ Bij een lichaam dat op de rug ligt, zakt het bloed dus naar de rug, zegt Botter, en bij iemand die is opgehangen naar de voeten. Daardoor krijgt dat deel een donkere paarsrode kleur, net als een blauwe plek. ‘Dat komt doordat de haarvaten enorm uitzakken door al het bloed. Dat schemert door de huid.’ Zo’n plek is niet te vergelijken met een gewone blauwe plek, zegt Botter. Bij een blauwe plek zijn de bloedvaatjes kapot, bij een ‘lijkvlek’ zijn ze uitgezet.

En welke kleur krijgt een lijk daarna? Het hangt nogal af van de omstandigheden hoe een lichaam ontbindt, zegt Botter. Als forensisch arts ziet hij regelmatig levenloze lichamen, in allerlei toestanden. ‘Is het in een ziekenhuis in de koeling gelegd? Ligt het wekenlang bij twintig graden in een huis? Is het begraven onder de grondwaterspiegel? Een lijk dat mummificeert, wordt bijvoorbeeld donkerbruin. Mummificatie kan plaatsvinden als het lichaam snel uitdroogt. Als een lichaam zwart wordt komt dat door rotting. In weefsel treedt rotting op als het niet bloed wordt, waardoor de cellen kapot gaan. Dan komen er bacteriën bij, ‘van binnenuit, uit de darmen, en van buitenaf. Die grijpen om zich heen.’ Enzymen uit organen als de alvleesklier tasten ook het lichaam aan. Botter: ‘In een levend lichaam worden die in toom gehouden, na het overlijden niet meer.’

Dan Freeks eerste vraag: waarom wordt een afgestorven ledemaat zwart? Dat heeft dus niet met wegzakkend bloed te maken, zegt Botter. Alhoewel een gebrek aan bloed misschien wel de oorzaak was van het afsterven, bijvoorbeeld bij afknelling. Een afgestorven ledemaat wordt na een tijdje zwart door rotting. Dat heet necrose, een woord dat enkel gebruikt wordt bij levenden. Het is niet zomaar te zeggen welke kleur weefsel zal krijgen, meent Botter. ‘Zwart-wit-denken kan ook niet bij doden en afgestorven ledematen.’