In zijn boek The Rosie Project beschrijft Graeme Simsion de queeste naar een romantische partner middels een wetenschappelijk uitgebalanceerde vragenlijst,¹ die de hoofdpersoon Don Tillman moet helpen de alcoholisten, rokers, en permanent te laatkomers wetenschappelijk te elimineren uit de datingpool. Maar hij is niet bestand tegen een toevallige ontmoeting met Rosie, die onweerstaanbaar blijkt ondanks al haar slechte gewoontes. Dat realiteit en fictie niet ver van elkaar af hoeven te liggen als het om dating gaat, blijkt uit de overeenkomst tussen de strategie van de fictionele Don Tillman op zoek naar liefde, en twee real life wiskundestudenten aan Harvard University in 1965 die een oplossing zochten voor hun beperkte liefdessucces.² Onder de naam Operation Match ontwikkelden ze een computerdatingservice die mensen zou matchen aan de hand van een tweetal vragenlijsten met 75 vragen over zichzelf en 75 vragen over hun ideale date. Deze computerdatingservice, die hoopte dating vooral efficiënter te maken, stond aan de wieg van het internetdatelandschap zoals we dat tegenwoordig kennen.

Waar de zoektocht naar de Ware vroeger hoofdzakelijk gefaciliteerd werd door familie, vrienden, bekenden en de kerk,³ word je tegenwoordig steeds vaker in deze zoektocht geholpen door online datingwebsites.⁴ Het internetdaten in Nederland begon in 1998, toen de datingwebsite D-Date.nl werd gelanceerd. Het landschap aan betaalde datingwebsites is sindsdien enorm gegroeid, met als belangrijke spelers Lexa.nl, Relatieplanet.nl en E-Matching.⁵ Online dating speelt tegenwoordig een rol in ongeveer 13 procent van de relaties die tot stand komen, meldt het CBS.⁶ Een geduchte concurrent voor deze datingsites is echter de opkomst van (gratis) mobiele dating-apps,⁷ waarvan Tinder veruit de meest populaire is met meer dan 50 miljoen actieve gebruikers.⁸

Tinder is een geosociale datingapplicatie voor smartphones, die werkt middels de ‘Facebook Application Programming Interface’.⁹ Dat betekent dat de app gebruikmaakt van de locatie en het Facebook-profiel van de gebruiker om met anderen in contact te komen. Zodra je inlogt op de app zijn er profielen met foto’s van mannen of vrouwen uit jouw omgeving zichtbaar. Vind je de persoon aantrekkelijk, dan swipe je naar rechts, ben je niet onder de indruk, dan swipe je naar links. Op deze manier maakt Tinder, naar eigen zeggen, op basis van een dagelijkse 1,6 miljard swipes gemiddeld zo’n miljoen dates per week, resulterend in al 20 miljard gemaakte matches sinds de oprichting in 2012.¹⁰

Volgens Tomas Chamorro-Premuzic profileert Tinder zich wat jongeren betreft op twee fronten gunstiger als tool in de zoektocht naar liefde dan traditionele online datingwebsites.¹¹ Allereerst profileert het daten via Tinder zich meer als een cool en sociaal spelletje. Swipen op Tinder deel je met je vrienden, in plaats van jouw puur individuele input bij datingsites. Online daten verliest zo het stigma dat het toch nog steeds heeft. Daarnaast vergemakkelijkt Tinder door zijn geo-sociale functionaliteit de overgang tussen het online en real life daten. Als iemand aantrekkelijk is én nabij, dan is de kans op een offline ontmoeting steeds aannemelijker, stelt Chamorro-Premuzic.

Ondanks het grote succes van de app en de mate waarin het gebruik van dating-apps ingeburgerd lijkt te zijn als tool in het dating landschap,⁷ is niet iedereen razend enthousiast over de dating-app. Variety sprak in een bespreking over de gevolgen van de app op het daten van twintigers al eens over de dating apocalypse,¹² en daar voegt psychologe Mirjam Brady-Van den Bos van de universiteit van Aberdeen recent nog het woord McDonalidisation van dating aan toe.¹³ De app zou niets meer zijn dan een op uiterlijk gerichte vleesmarkt, aangezien de matches in eerste instantie worden gemaakt op uiterlijke kenmerken.¹⁴ Naast deze focus op uiterlijk – die haaks lijkt te staan op het klassiek-romantische ideaal dat een liefdesrelatie gebouwd moet zijn op de waardering van innerlijke kenmerken¹⁵ – bestaat er de kritiek dat de app eigenlijk alleen gebruikt wordt voor het arrangeren van vluchtige seksuele ontmoetingen. Deze tweestrijd tussen de enorme populariteit en het publieke stigma dat Tinder ten deel viel in de maatschappelijke discussie, heeft geleid tot een drastische toename in het aantal wetenschappelijke exploraties van het fenomeen. Onderzoek verkent onder andere de motieven van Tinder-gebruikers, zet het gebruik ervan af tegen andere online datingmogelijkheden, achterhaalt welke persoonlijkheidskenmerken Tinder-gebruik kunnen voorspellen en verkent de app als tool voor zelfpresentatie en impressie-management.^16-21 De onderzoeken tezamen bieden een interessante inkijk in de wereld van Tinder en haar gebruikers. Tinder wordt zowel ingezet voor sociale doelen om bijvoorbeeld romantische contacten op te doen, nieuwe mensen te ontmoeten, alsook vanuit meer ‘individualistische’ motieven als vermaak, het vergroten van het zelfvertrouwen of het arrangeren van (eenmalige) seksuele hookups.^16-19 Het palet aan motieven is dus breder dan er in maatschappelijke discussies wordt gesuggereerd, zo stelt ook onderzoeker Jitse Schuurmans:⁷

De motieven van Tinder-gebruikers blijken minder transparant te zijn dan bij traditionele datingwebsites en tegelijkertijd ook meer gevarieerd. Online datingsites worden immers hoofdzakelijk gebruikt om een romantische match te maken. Er is echter wel een duidelijk verschil tussen mannelijke en vrouwelijke gebruikers van de app.^13,17,20 Mannen zijn strategischer in het gebruik van de app en richten zich met name op de kortetermijndoelen als vrijblijvende dates en eenmalige seksuele ontmoetingen en zij letten daarbij hoofdzakelijk op de uiterlijke kenmerken van de match. Vrouwen zijn kritischer over hun matches, meer bezig met romantiek op de lange termijn en zij baseren hun selectie op emotionele gronden.¹⁷

Kortom: online datingtools lijken populair, lijken volledig ingeburgerd, er is een lossere houding ten opzichte van dating-apps, dan zou je verwachten dat het stigma van online daten volledig verdwenen is. En dát blijkt niet zo te zijn. Een verrassende uitkomst. Waar Tinder door met name vrouwen wordt ingezet als tool om een vaste partner te vinden, laat onderzoek zien dat Tinder voor dit doeleinde gebruiken een sociaal taboe is voor zowel mannelijke als vrouwelijke gebruikers.¹⁷ Het is dubbel: ondanks dat de app toch vaak in termen wordt besproken als leuk en casual tijdverdrijf en vermaak, lijkt er ook de norm achter te schuilen dat romantische liefde je in het dagelijks leven ‘overkomt’ in plaats van dat je daar strategisch datingtools voor in moet zetten. Dit gaat zelfs en juist op voor personen die hun huidige partner via Tinder hebben ontmoet. Ze geven aan dat ze hen uiteindelijk liever niet op de applicatie hadden ontmoet, maar in real life. Kortom, het lijkt erop dat ons romantische en geïdealiseerde beeld van een toevallige real life ontmoeting met de Ware zich niet door algoritmes laat temmen, ook al zijn ze nog zo succesvol.