John, Thomas en Arthur Shelby door Wisesnail

De serie

De serie draait om een criminele gang uit Birmingham, genaamd de ‘Peaky Blinders’ (‘kleppetten’, naar de hoofddeksels; red.). Deze gang wordt gerund door de Shelby-familie, met Thomas Shelby als de grote leider. Het eerste seizoen speelt zich af in 1919, vlak na de Eerste Wereldoorlog, waarin de Shelby-mannen hebben gevochten in de loopgraven. Een inspecteur wordt naar Birmingham gestuurd om de stad te ontdoen van aanhangers van de Irish Republican Army (IRA), communisten, gangs en ‘gewone’ criminelen. De Peaky Blinders en deze inspecteur komen met elkaar in contact omdat de gang wordt verdacht van een grote wapendiefstal. In het tweede seizoen van Peaky Blinders volgen we de Shelby-familie twee jaar later dan waar seizoen één eindigde. De Shelby’s zien mogelijkheden om hun criminele organisatie uit te breiden en verplaatsen zich daarom naar Londen. Hier ontmoeten zij nieuwe vrienden en vijanden, zoals Alfie Solomons en zijn Joodse gang. Wederom draait een groot deel van de serie om de strijd tussen de Peaky Blinders en de inspecteur (uit seizoen één). Laatstgenoemde werkt inmiddels voor de inlichtingendienst en rekruteert Thomas als huurmoordenaar. Het derde seizoen van de serie vindt plaats in 1924 en draait om een deal die Thomas sluit met een rijke familie uit Georgië.

Publieksgeschiedenis

Sommige historici stellen dat publieksgeschiedenis gemaakt wordt door het publiek: mensen kiezen díe elementen uit gebeurtenissen die hen aanspreken en creëren zo een geschiedenis die vooral ‘leuk’ is.(1) Deze vorm van publieksgeschiedenis is toepasbaar op de productie van Peaky Blinders; voor Steven Knight was de productie van Peaky Blinders uit zijn familieverhalen een leuke activiteit, en ook voor het publiek vermakelijk om naar te kijken.(2) (Publieks)geschiedenis zou, volgens andere historici, vooral een educatieve functie moeten hebben.(3) Peaky Blinders speelt zich af in de context van verschillende grote historische gebeurtenissen, zoals de Eerste Wereldoorlog en het proces van industrialisatie, de opkomst van het communisme in de Sovjet Unie. Hoewel de serie niet per se educatief bedoeld is, leert de kijker zo wel degelijk over het verleden, door onderwerpen waar hij of zij anders misschien niet mee in aanraking zou zijn gekomen. Daarnaast trekt Peaky Blinders veel kijkers die normaliter minder snel geneigd zouden zijn om historische dramaseries te kijken. Maar als het over een gang en criminaliteit gaat…

Het belang van de herinnering

De serie is gebaseerd op verhalen over een aantal van Knights familieleden die aan het begin van de twintigste eeuw lid waren van een gang, genaamd de ‘Peaky Blinders’.(4) Herinnering wordt door historicus Jay Winter beschreven als een persoonlijk fenomeen, dat absoluut niet collectief kan zijn. Hij stelt tevens dat historici altijd sporen van hun persoonlijke verleden achterlaten in hun werk.(5) Steven Knight, hoewel geen officiële historicus, heeft dit zeker gedaan bij het produceren van Peaky Blinders. Winter stelt tevens dat ieder individu zijn of haar herinneringen zo nu en dan aanpast om op de geschreven versie van de geschiedenis aan te sluiten en dat mensen soms zelfs het idee hebben dat hun eigen herinneringen de werkelijkheid accurater weergeven dan de versies van professionele historici.(6) Knight stelt in een interview dat zijn familieverhalen zo nu en dan niet overeenkwamen met wat historici schreven over de geschiedenis van de Peaky Blinders-gang, maar dat hij desondanks trouw bleef aan de verhalen van zijn familie.(7) Volgens historicus Michael Kammen is de familiegeschiedenis voor veel mensen het centrale oriëntatiepunt voor het verleden.(8)

Foto’s van leden van de echte ‘Peaky Blinders’-gang uit de 20e eeuw. Bron: geschiedenisbeleven.nl

Herinnering speelt daarnaast ook een grote rol in de verhaallijn van Peaky Blinders. Thomas Shelby heeft gevochten in de Eerste Wereldoorlog, en heeft hier traumatische ervaringen aan overgehouden. Gedurende de serie zijn er geregeld flashbacks naar Thomas’ periode in de loopgraven. In die zin is de serie educatief; deze flashbacks geven de kijker een beeld van het leven in de loopgraven en leren hem ook om Thomas beter te begrijpen, dat hij gedraagt zich zoals hij zich gedraagt omdat hij een bepaald verleden heeft.

De belangrijke historische gebeurtenissen vormen de derde manier waarop herinnering een rol speelt in Peaky Blinders. Aan de ene kant wordt er vooral gerefereerd aan de geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk: de IRA, het leven van de arbeiders in Birmingham. Maar ook Europese en zelfs gebeurtenissen van wereldwijd belang zoals de Eerste Wereldoorlog, de opkomst van het communisme in de Sovjet Unie en historische personen zoals Winston Churchill worden gepresenteerd. Deze referenties aan het verleden zouden gezien kunnen worden als collectieve herinneringen van het Verenigd Koninkrijk, Europa en zelfs de wereld. De vraag is echter of iets als het collectief geheugen van een bepaalde groep wel kan bestaan. Sommige historici, zoals Jay Winter en Aleida Assmann stellen dat het collectieve geheugen slechts een constructie is, tot stand gekomen door een proces van selectie.(9) Ook Knight heeft een bepaalde constructie gemaakt door bepaalde gebeurtenissen en personen een rol te laten spelen in zijn serie. Assmann stelt dat de keuze voor bepaalde onderwerpen voor historisch onderzoek vaak wordt gestuurd door het publiek en het heden.(10) Historicus David Lowenthal voegt hieraan toe dat het verhaal dat verteld wordt over het verleden vaak wordt verteld aan de hand van gebeurtenissen in het heden.(11) Ook deze manier van herinneren is terug te zien in Peaky Blinders. In het derde seizoen van de serie wordt duidelijk dat een lid van de gang als kind is misbruikt door een priester. Misbruik in de katholieke kerk was een veelbesproken onderwerp ten tijde van de productie van dit seizoen. Hedendaagse discussies en gebeurtenissen hebben dus ook de productie van de serie beïnvloed.

De serie Peaky Blinders is een goed voorbeeld van publieksgeschiedenis, waarbij leren over het verleden een leuke (en leerzame) activiteit is voor de producenten en het publiek. Herinneringen spelen hierbij op verschillende niveaus een rol. Allereerst is de productie van de serie gebaseerd op (persoonlijke) herinneringen. Tevens helpen herinneringen van personages uit de serie het publiek om hun acties beter te begrijpen. Daarnaast zorgen referenties aan (grote) historische gebeurtenissen voor de constructie van een collectieve herinnering, die voor de kijker tevens educatief is. Tot slot hebben hedendaagse gebeurtenissen invloed op de productie van Peaky Blinders. Hedendaagse ontwikkelingen beïnvloeden daarmee wat er (collectief) wordt herinnerd.