Waarom wringt en schuurt de wetenschappelijk onderbouwde hypothese dat seksuele selectie belangrijk heeft bijgedragen aan de evolutie van de mens?
Deze vraag is onderwerp van de bijdrage aan Blind. Vele tot nu toe gehoorde tegenwerpingen blijken namelijk van niet-wetenschappelijke aard en niet Popperiaans. Bezwaren en bedenkingen tot nu toe gerezen, zijn niet zelden projecties van persoonlijke aannamen op de bedenker. Zij dragen onmiskenbaar subjectieve opvattingen over de werkelijkheid in zich en verhinderen daarmee een inhoudelijke beoordeling van de hypothese.

De observatie

Een ‘oorspronkelijke gedachte’, betekenisvolle observatie, is startpunt geweest voor zoeken naar een verklaring voor de evolutie van de mens. De observatie staat voor de aantoonbare en opmerkelijke verschillen in vrouwelijke geslachtsorganen van mensen en mensapen (chimpansees). Mensenvrouwen hebben een inwendig corpus cavernosum en een crus clitoris (cc) en daarmee een verborgen oestrus. Mensapen kenmerken zich door een groot uitwendig zwellichaam, dat rood kleurt indien zij vruchtbaar zijn.



Hierboven is het vrouwelijke cc in mensen afgebeeld. In rood het zichtbare gedeelte van de clitoris. In blauw het inwendig crus clitoris. In grijs het vetweefsel onder de grote schaamlippen, met daar tussen gelegen de vagina-ingang en de plasbuis.


Op basis van geaccepteerde evolutionair biologische leerstukken, zoals natuurlijk en seksuele selectie, selectiedruk, genetische overdraagbare eigenschappen, genotype en fenotype, is een verklaring opgesteld voor de evolutie van de mens.

De biologica

Onderstaand de evolutionair biologische logica:

1) Wanneer twee nauw verwante soorten op een eigenschap verschillen, dan hebben zich (genetische) variaties in de betreffende eigenschap voorgedaan in de populatie ‘laatste gemeenschappelijke voorouders’. Gegeven de biologisch feiten van nu moet sprake zijn geweest van variatie in meer of minder inwendig gelegen cc, meer of minder afstand tussen vagina-ingang en clitoris, meer of minder geprononceerde schaamlippen, en een meer of minder duidelijke clitoris.
2) De evolutionair biologische vervolgstap is een selectiecriterium of selectiedruk te benoemen die vanuit de variaties – met terugwerkende kracht – kan verklaren waarom de verschillen meer geprononceerd en groter zijn kunnen worden. En wel tot aan een evolutionair momentum waarop sprake is van twee (totaal) verschillende (anatomische) eigenschappen en daarmee van twee nieuwe soorten.

Aangezien de verschillen in (genetische) eigenschap de vrouwelijke geslachtsorganen betreffen, zullen de geslachtsgebonden chromosomen X en Y in dit proces van belang zijn geweest.

De selectiedruk

Vrouwelijke geslachtsorganen hebben niet eerder als onderzoeksonderwerp gediend in de evolutie van de mens. En vandaar dat (ook) niet gezocht is naar een selectiedruk om de opmerkelijke verschillen in vrouwelijke anatomie te verklaren.

In de hypothese wordt het vrouwelijke orgasme als selectiecriterium/selectiedruk genomen om de evolutionaire afsplitsing van Homo (mens) en Pan (mensaap) te verklaren. En wel langs onderstaande redenering.

1) Seks draagt beloningen in zich en dat zijn de seksuele opwinding en bevrediging (het orgasme). Dit geldt ook de vrouwen, daar zij verregaande intimiteiten moeten toestaan en hun lichamelijke (en geestelijke) integriteit op het spel zetten bij paring en penetratie.
2) Lichaam stuurt gedrag, en een seksueel lichaam stuurt seksueel gedrag. De individuele anatomie van geslachtsorganen bepaalt in hoge mate op welke manier seksuele opwinding en bevrediging (orgasme) wordt bereikt.
3) Vrouwen met individueel (afwijkende) zoogdier-anatomie zullen met penetreren en paarbewegingen maken minder goed of niet tot orgasme zijn kunnen komen. Zij hebben de voorkeur gegeven aan en hun minnaars geselecteerd op seksuele handelingen en vaardigheden. Hiermee wordt letterlijk gedoeld op handelingen die bijdragen aan seksuele opwinding en orgasme, zoals gebruik maken van tong, de mond, de lippen en de handen.

De wens om voor seksuele activiteiten beloond te worden, maakt dat sprake is van seksuele selectie door vrouwen op mannen die hen een orgasme konden bezorgen.
In de populatie laatste gemeenschappelijke voorouder, is via zeer individuele anatomische variatie een scheidslijn opgetreden in voorkeuren voor seksueel gedrag. Enerzijds waren daar vrouwen met een voorkeur voor vrijen en seksuele handelingen vanwege hun specifieke anatomie, anderzijds waren er vrouwen die vanuit hun anatomie met paren en penetreren tot een orgasme konden komen.

Seksuele gedragspatronen

De evolutionaire splitsing tussen Homo en Pan heeft haar wortels in twee totaal verschillende seksuele gedragspatronen: vrijen (met seksuele handelingen) versus penetreren (zonder seksuele handelingen). Wie een prettige vrijpartij met een goede minnaar heeft ervaren, zal deze op basis van het orgasme willen herhalen. Wie als vrouw geen prettige seks heeft gehad, gaat hard op een zoek naar andere minnaar.

Op basis van combinaties van vrijende minnaars – gesteld tegenover penetrerende paren – zijn via de twee seksuele gedragspatronen twee (deel)populaties ontstaan waarin erfelijke eigenschappen zich hebben kunnen ophopen. Enerzijds zijn anatomische eigenschappen in vrouwen (Homo familie) met de eigenschappen van seksueel vaardige mannen meer en vaker naar opeenvolgende generaties overgegaan. Uiteindelijk leidend tot dochters met meer kenmerken van een inwendig cc en een verborgen oestrusmoment. Anderzijds hebben vrouwen (Pan familie) met hun parende partners kenmerken en eigenschappen als een uitwendig zwellichaam en een duidelijk oestrusmoment overgedragen.

Seksuele selectie op vaardige minnaars heeft tevens geleid tot opeenhoping van (mannelijke) psychologische eigenschappen en kenmerken in opeenvolgende generaties van Homo. Ontwikkelen van seksuele vaardigheden draagt namelijk onmiskenbaar psychologische elementen in zich als leren en oefenen, communiceren, waarnemen, interpreteren en uitvoeren. Eigenschappen en kenmerken die voor paren en penetreren niet noodzakelijkerwijs extra ontwikkeld hoefde te worden.

De gevolgen

Seksuele selectie door vrouwen heeft naast de anatomische, meerdere consequenties gehad. Te onderscheiden zijn de genetische consequenties, zoals de opeenvolgende veranderingen in de geslachtsgebonden chromosomen X en Y. Psychologisch consequenties, zoals reeds aangehaalde vaardigheden als kunnen verrichten van en oefenen met seksuele handelingen. En sociale consequenties, waaronder de tendens naar seriële monogamie enerzijds en de seksuele gelijkwaardigheid van mannen anderzijds. De rol van alpha male bevruchter tijdens oestrusmomenten wordt in de seksuele selectie bij Homo per definitie teruggedrongen.

Seksuele selectie door vrouwen heeft ook de psychologische evolutie van de mens gericht. In feite is vrouwelijke seksuele selectie te begrijpen als (onbewuste en ongewilde) selectie op overdraagbare (genetische) eigenschappen van mannen. Niet limitatief worden hier genoemd: over goede oog-hand coördinatie en fijne motoriek beschikken, (seksueel) inlevingsvermogen hebben, empathisch en altruïstisch zijn, seksuele (hand)vaardigheden kunnen ontwikkelen, en seksuele feedback kunnen verwerken tijdens het vrijproces.

Vrouwen hebben tevens zichzelf in dit evolutionair proces (ongewild en onbewust) geselecteerd. Namelijk op (erfelijke) eigenschappen als hoog lichaamsbewustzijn en orgastische kracht, keuzevaardigheid en opmerkzaamheid om onderscheid te kunnen maken in persoonskenmerken en (seksuele) vaardigheden van individuele mannen, en wilsbekwaam en weerbaar zijn om seksueel vaardige mannen te verleiden, dan wel slechte minnaars te weren voor toekomstige vrijpartijen.

Tegenwerpingen

Los van algemene bezwaren tegen toepassing van de evolutietheorie van Darwin op de mens, het is geconstateerd dat acceptatie van beschreven hypothese achterblijft, met als zes vaakst voorkomende formele bedenkingen:
1. ‘Jij bent geen gediplomeerd bioloog’.
2. ‘Jij gebruikt wetenschap als een supermarkt’.
3. ‘Hetgeen jij aanneemt, staat niet wetenschappelijk vast’.

Aan de basis van de hypothese ligt een observatie die niet eerder aanleiding is geweest voor een wetenschappelijke onderzoek. Er is geen of onvoldoende kennis over dit onderwerp beschikbaar. Wel zijn er wetenschappelijke resultaten gepubliceerd over verschillen in mannelijke geslachtsorganen van Homo en Pan. Zoals verschillen in erectie- en penetratiekracht, aantallen zaadlozingen, het mannelijke inwendig zwellichaam (Homo) versus het penisbotje (Pan).

Tegenwerpingen op de inhoud worden zelden gefundeerd, zie de verdere bedenkingen:
4. ‘Ik geloof niet dat het vrouwelijk orgasme als selectiedruk heeft gefungeerd’.

Het streven is om wetenschap en geloven te scheiden, langs Popperiaanse weg, met redelijke argumenten en inhoudelijke weerleggingen.

5. ‘Er is geen directe relatie vast te stellen tussen het vrouwelijk orgasme en erfelijke overdraagbare eigenschappen’.

De anatomie van geslachtsorganen, evenals de orgastische kracht, is terug te voeren op de geslachtsgebonden chromosomen. Onder te ontwikkelen seksuele vaardigheden (mannen) en keuzevaardigheden (vrouwen) gaan neuro-anatomische en neuro-fysiologische eigenschappen verscholen, evenals onder een hoog lichaamsbewustzijn.

6. ‘Evolutie voltrekt zich niet langs gedrag, maar langs erfelijke eigenschappen’.

Gedrag wordt (mede) gestuurd door neuro-anatomische en -fysiologische (on)mogelijkheden. De geslachtsgebonden chromosomen coderen voor hormonen en neurotransmitters, en slaan daarmee de brug tussen de anatomie van de geslachtsorganen en de neuro-anatomische en -fysiologische aanleg en ontwikkeling van het brein.

De projecties

In grote lijnen is sprake van – vooral mannelijke – reacties op de hypothese, die zich het best laten omschrijven als projecties van manbeelden, mensbeelden en culturele aannames, op de bedenker van de theorie. Er is sprake van vasthouden aan de huidige wetenschappelijke stand van zaken. Terwijl Popper stelt dat deze stand van zaken onvermijdelijk uitsluitend hypothetisch is, en dient om via falsificatie op creatieve wijze problemen op te lossen. De oorspronkelijke observatie heeft geleid tot uitbreiding van een algemeen geaccepteerd concept over evolutie. Weliswaar is de hypothese (gedeeltelijk) buiten formele wetenschap tot stand gekomen, maar daarmee blijft zij falsificeerbaar. Uit de bezwaren zijn bepaalde overeenkomsten te destilleren.

De overeenkomsten

De hypothese raakt blijkbaar aan een taboe. In navolging van Darwin hebben mannelijke wetenschappers in de achterliggende 150 jaar hun vingers niet willen branden aan seksuele selectie bij de mens. Daar moeten redenen voor zijn. Meest voor de hand ligt deze te zoeken in de biologische definitie van seksuele selectie. Seksuele selectie draait voornamelijk – zo niet uitsluitend – om de vrouwelijke keuze. De vrouwelijke keuze stelt mannen en hun aangehangen man/mensbeeld in een ander daglicht. Mannen vervullen binnen deze hypothese niet de rol van veroveraar, maar van seksueel subject. Dit (nieuwe) axioma, vrouwen zoeken een man die hen seksueel kan bevredigen, verhoudt zich slecht tot het Bijbelse adagium waar ‘de man zich een vrouw zoekt’. Noch sluit het aan bij het concept ‘hunter-gatherer’ in de evolutionaire psychologie waar de man seksbelust (ook) vrouwen bejaagt.

Wat de hypothese blootlegt, is dat vrouwelijke seksuele selectie mannen beoordeelt op wat ze doen(!) en niet op wie (of wat) ze zijn. De man kan in de hiërarchie boven op de rots zitten, maar onze voorouder-vrouwen hebben zijn minnaarschap gekwalificeerd. Dit element raakt aan aannames als de (vermeend) competitieve menselijke natuur, en de falsificeerbare interpretatie van Darwins ‘survival of the fittest’. Bij de beoordeling op minnaarschap hebben seksuele en lichamelijke vaardigheden, en niet maatschappelijke en sociale status de doorslag gegeven in de menselijke evolutie. Seksuele selectie bij de mens weerspreekt diepgewortelde overtuigingen over de rol van mannen in onze evolutie. De mannelijke competitie is niet (langer) herleidbaar tot directe, fysieke, man-tot-man gevechten. Mannelijke competitie is, in de evolutie van de mens indirect geworden, en door vrouwen en hun typische seksuele behoeften en verlangens, beslecht.

Falsificeerbaarheid

Met deze verklaring voor de evolutie van de mens is gepoogd een nog aldoor openstaande onderzoeksvraag te beantwoorden. Namelijk: hoe heeft de evolutie van de mens zich voltrokken voordat sprake was van scheiding tussen Pan en Homo zo’n vijf miljoen jaar geleden.

Vanwege Popper wordt studenten, onderzoekers en wetenschappers gevraagd gefundeerde tegenargumenten op te werpen, die aantonen dat seksuele selectie in de evolutie van de mens geen rol heeft gespeeld. Daarbij moet het biologisch feit dat een compleet orgaan naar het inwendige van de vrouwelijke Homo buik is getransformeerd, worden meegewogen.

Wanneer seksuele selectie in de evolutie van de mens wordt verworpen luidt de vraag: welke omgevingsfactoren kunnen als selectiedruk binnen natuurlijke selectie opgevoerd worden, die verklaren waarom de geslachtsorganen van vrouwen (bij Pan en Homo) zo extreem verschillend van elkaar zijn geëvolueerd?