Ik trok een streep;
tot hier,
nooit ga ik verder dan hier.

Deze woorden van Toon Tellegen begreep ik niet toen een vriendin van mij dit als haar favoriete gedicht voorlas toen we 13 jaar oud waren. Mijn gedachte ging uit naar een streep van stoepkrijt. In het gedicht worden strepen gezet, verder gegaan, en nieuwe strepen gezet. In mijn ogen was het een onzinnig gedicht. Waarom zou je überhaupt een streep trekken, als je vervolgens een nieuwe trekt? Waarom trekken we grenzen als we deze constant overschrijden? En hoe ver gaan we? Hoe ver gaan kledingmerken om ons dingen wijs te maken die veelal niet kloppen en tot waar geloven wij dit?

Mijn leraar, trouwe Kuyichi klant, betaalde €120,- voor elke “duurzame” jeans met de gedachte goed te doen. Jarenlang heeft hij zich goed gevoeld door deze, in zijn ogen, verantwoorde broek te dragen. In 2011 kwam hij bedrogen uit toen het NRC het volgende artikel publiceerde: ‘Miljoenen aan ontwikkelingsgeld in jeans die niks opleveren’ (Ploeg, 2011). Hierin werd beschreven dat het geïnvesteerde geld bedoeld was voor de Peruaanse katoenboeren die zich verenigd hebben in een coöperatie van producenten en daarmee mede-eigenaar zijn van Kuyichi. Echter, hun aandeel in de katoen inkoop was bij de oprichting van Kuyichi in 2001 van 33%, gekrompen tot nog maar 4% in 2006. Kuyichi, die streeft om 100% duurzaam en verantwoord te produceren, dit ook promoot en mede daarom bekend is geworden, valt na onderzoek bij de katoenboeren, die door gebruik te maken van minder water en pesticiden een biologisch katoen produceren, door de mand. Er bleek namelijk geen enkele jeans gemaakt te zijn van Peruaans katoen. Voor de shirts en vesten werd sinds 2006 ook gebruik gemaakt van katoen uit andere landen die niet aantoonbaar goed voor hun werknemers zorgen. Het slechte nieuws stapelde zich in 2006 op toen de eigenaar van de Tunesische fabriek, Wim Strik, verklaart dat geen enkele spijkerbroek of jas gemaakt voor Kuyichi, van biologisch katoen is ontwikkeld en een Turkse fabriek vertelt dat bij drukte, productie wordt uitbesteed aan naaiateliers die niet gecertificeerd zijn en dus niet aantoonbaar goed voor hun medewerkers zorgen.

Niet alleen Kuyichi doet aan misleidende promotie. H&M knalde in 2013 een prachtige reclame campagne voor de “conscious” collection de wereld in. Bijna te mooi om waar te zijn. En dat is het naar mijn mening ook. Persoonlijk vind ik het heel goed dat een wereldbedrijf als H&M duurzaamheid ter sprake brengt en dat ze proberen zo duurzaam er verantwoordelijk mogelijk te zijn en zichzelf daarin te ontwikkelen. Maar mogen ze hiermee de consument laten geloven dat wat zij “conscious” noemen niet direct zo duurzaam is als het lijkt? Wanneer ik de H&M binnenloop en een T-shirt voor €14,95 uit het rek pak met het kaartje “conscious collection” dan vraag ik mij namelijk af wie er voor de gek gehouden wordt. Is het prijskaartje misschien van recyclebaar papier gemaakt? Het shirt bevat 65% lyocell, 5% zijde en 30% viscose. Het laatste is een stof die afkomstig is van een boom. Biologisch zou je denken … Wat er gebeurt is dat de stof cellulose uit de boom getrokken wordt, een proces waar veel chemicaliën voor nodig zijn. De cellulose zelf wordt daarna, door een nog veel chemischer proces ontwikkeld tot draden. Deze draden worden uiteindelijk schoongespoeld en hier wordt een stof van geweven. De stof is afkomstig van een natuurlijke bron maar het proces is allesbehalve milieuvriendelijk en wordt als een van de meest chemische substanties gezien (Zachte, 2010). Daarentegen is lyocel een milieuvriendelijkere versie van viscose. Wat is er zo moeilijk aan om die laatste 30% ook van lyocel te maken?
Helena Helmersson is sinds 2010 verantwoordelijk voor alles wat met milieu en sociale verantwoordelijkheid te maken heeft bij H&M. Ze vertelt heel hard te werken aan deze ontwikkelingen (Helmersson, 2014). Hun goal is om in 2020 100% biologisch katoen in de collecties te verwerken (Ernst&Young, 2014, p. 13). Verder vertelt Helmersson ook dat in 2013 voor 15,8% biologisch katoen is gebruikt (Helmersson, 2014). H&M zelf geeft aan voor 15,8% een meer duurzame bron te hebben gebruikt (Ernst&Young, 2014, p. 6). Dit is in mijn ogen niet exact het zelde. H&M promoot daarnaast dat zij ingebrachte kleding recyclen en hier nieuwe shirts van produceren. Dit is een mooie statement en erg duurzaam. Echter vertelt Helmersson in april 2014 dat ze kleding inderdaad inzamelen, maar dat er nog geen technologie beschikbaar is op de schaal van H&M om hier nieuwe kleding van te maken (Helmersson, 2014).
H&M en Kuyichi zijn goed bezig wat betreft het bewuster maken van de consument dat kleding produceren extreem schadelijk kan zijn voor het milieu. Ze zetten zichzelf op de markt als duurzaam en verantwoord. Maar mogen zij dit wel doen? H&M heeft een goal gezet op 100% biologisch katoen in 2020 (Ernst&Young, 2014, p. 13). Dit betekent dat ze dat op dit moment nog niet zijn. Is dit dan eerlijk tegenover de consument om hier wel mee te promoten? Waar ligt de grens tot wat gepromoot wordt en werkelijk echt waar is? Kuyichi daarentegen is zichzelf aan het bewijzen en hun katoen is in 2012 voor 95% organisch en 4,6% gerecycled. Ook de sociale verantwoordelijkheid is in datzelfde jaar gestegen naar 56% (Made-By, 2013).

Het gedicht over de streep werd voorgelezen bij de crematie van 2 nichten van mijn vriendin en een vriendin van hen. Zij waren omgekomen bij een tragisch auto-ongeluk. Als jong meisje begreep ik het gedicht niet, nu wel. De streep op de crematie werd getrokken om vervolgens een nieuwe stap te zetten, ze moesten namelijk verder. Zelf interpreteer ik het als volgt; we leggen onszelf goals en grenzen voor. Wanneer we deze behalen of overschrijden, maken we nieuwe goals en stellen we nieuwe grenzen. Dit doen we allemaal. Kledingmerken verschillen met hun productie en promotie hier niet in. Het is aan jou om hierin je streep te trekken. Tot waar geloof jij wat je hoort en ziet?
We trekken grenzen, en overschrijden die … Grenzeloos misschien?

·

Nooit ga ik verder dan hier,

Toen ik verder ging
trok ik een nieuwe streep,
en nog een streep.

De zon scheen
en overal zag ik mensen,
haastig en ernstig,
en iedereen trok een streep
iedereen ging verder.

Toon Tellegen

Noten en/of literatuur

Ernst & Young. (2014). Concious actions sustainability rapport 2013. Stockholm: H&M.

Ernst & Young. (2014). Concious actions sustainability rapport 2013. Stockholm: H&M.

Helmersson, H. (2014, 28 april). ‘Ik ben trots op het label made in Bangladesh’. (F. d. Weerd, Interviewer)

Made-By. (2013). Annual Report 2012. United Kingdom: Made-By.

Ploeg, P. v. (2011, 7 mei). Miljoenen aan ontwikkelingsgeld in jeans die niks opleveren. Opgeroepen op 23 mei 2014 op www.nrc.nl

Zachte, S. (2010, 01). Duurzaam textiel voelt goed. Kind online magazine , 113.