Editie 55 – Kleurbewustzijn

Mary is een kleurwetenschapper die alles weet over ‘rood‘. Ze heeft de kleur alleen nog nooit gezien, want ze leeft in een zwart-witte kamer. Kan Mary daarom wel weten hoe ‘rood’ eruitziet? Dit gedachte-experiment werd bedacht door filosoof Frank Cameron Jackson. Het stipt het vraagstuk van kleurbewustzijn aan: bestaan kleuren wel op zichzelf of zijn ze afhankelijk van de waarneming van individuen? Sinds de Oudheid hebben vele filosofen en natuurwetenschappers zich al over dit vraagstuk gebogen. Daar zullen wij, als redactie van Blind, ook eens een stukje van inkleuren.

‘Kleurbewustzijn’ is een tijdloos thema, zo blijkt ook uit de actualiteit. Sinds de wereldwijde protesten tegen racisme in juni 2020 waait er een vernieuwd kleurbewustzijn door de samenleving: mensen worden zich bewuster van de manieren waarop hun eigen huidskleur het leven makkelijk(er) of moeilijk(er) kan maken.

Ons thema ‘Kleurbewustzijn’ is daarom een ode aan het erkennen en uitdragen van allerlei verschillende perspectieven op kleur. In deze editie doen we dat vanuit onder andere de filosofie, natuurkunde, milieuwetenschappen, geschiedenis en kunstmatige intelligentie. Zo lees je in het artikel ‘Ik zie, ik zie wat jij niet ziet … en de kleur is’ (Sanne van der Marck) meer over de fysieke werking van kleurbewustzijn. In ‘Droom jij in kleur of in zwart-wit?’ (Joy Leering) kom je erachter of jouw televisiekijkgedrag invloed heeft op je dromen. Nouschka Veerman daagt je met haar artikel over synesthesie (de letter A is blauw en woensdag is roze) uit om na te denken over wat we normaal vinden en waarom. Als bedrijven zich groener voordoen dan ze zijn heet dat greenwashing, een artikel van Maarten Visscher. Hoe algoritmes voor de discriminatie van zwarte vrouwen zorgen, laten Emma Sofie Achterberg, Eline Kempkes en Margot Hoogerwerf je zien in hun artikel, dat is geschreven op basis van hun scriptie voor de opleiding Liberal Arts and Sciences. Margot Hoogerwerf duikt nog een keer in de tegenstelling zwart-wit in haar bedenkingen bij het inkleuren van historische zwart-witfoto’s.

Denk niet wit, denk niet zwart, denk niet zwart-wit. Wetenschap mag kleurrijk zijn! Om deze editie extra kleurrijk te maken, zijn de artikelen ondersteund met prachtige illustraties van Jetske van Dorp, Tes Miedema en Marlon Schotel. Veel leesplezier gewenst!

Greenwashing: liever verkopen dan veranderen

Maarten Visscher Illustratie: Tes Miedema Was mijn handdoeken, alsjeblieft Wanneer een bedrijf zichzelf of zijn producten in de markt zet als milieuvriendelijk en/of duurzaam terwijl het eigenlijk meer gaat om het beeld ‘milieuvriendelijk’ of ‘duurzaam’ te zijn dan dat het echt in de praktijk wordt gebracht, wordt dat greenwashing genoemd.[i] Ook wanneer een bedrijf doet…

Computer says no tegen zwarte vrouwen

Margot Hoogerwerf Illustratie: Marlon Schotel Inleiding Sinds de moord op de Afro-Amerikaanse George Floyd door een witte politieagent eind mei 2020 is het wereldwijde protest tegen racisme sterk opgelaaid. Niet alleen racisme door mensen, maar ook racisme door technologieën wordt aan de kaak gesteld. Algoritmes blijken nogal eens discriminerend te zijn, met name tegenover vrouwen…

Droom jij in kleur of in zwart-wit?

Joy Leering Droom jij in kleur? Daar moet je misschien even over nadenken. Aristoteles, Freud en Descartes verklaarden in ieder geval van wel (Schwitzgebel, 2001), net zoals de meerderheid van de mensen in de meest recente studies over dit onderwerp. Toch lijkt dit niet altijd zo geweest te zijn. Zo gaven mensen in de eerste…

Ik zie, ik zie wat jij niet ziet, en de kleur is…

Sanne van der Marck Illustratie: Jetske van Dorp Antropoloog Alexandre Surrallés zit samen met een aantal Candoshi-bewoners uit Peru rond een tafel. Op de tafel ligt een geel-oranje stukje hout. Hij wil de bewoners vragen welke kleur zij denken dat het houtje heeft, maar heeft moeite met het formuleren van die vraag. In de taal…

Synesthesie daagt uit. Zet een stap ‘buiten je voordeur’

Nouschka Veerman Je kan je zintuigen voor de gek houden, maar soms houden ze jou ook voor de gek. Wanneer word je je daar bewust van en hoe ga je daarmee om? Nu het in deze tijden heel normaal is om binnenshuis achter een buis of scherm gekluisterd te zitten, kunnen we onze zintuiglijke waarneming…

Geschiedenis in kleur: als oude foto’s opeens niet meer zwart-wit zijn

Margot Hoogerwerf Toen ik beelden van de wereldoorlogen voor het eerst in kleur zag, schrok ik van de nabijheid van het verleden. In plaats van anonieme zwart-witte gezichten zag ik opeens angstige blauwe ogen, glimmende gouden medailles en legergroene volharding. Historici spreken wel eens over een kloof tussen heden en verleden, maar bij het zien…

Waarom kleuren lijken wit en afgestorven lichaamsdelen zwart?

Carola Houtekamer Niet voor de faint hearted, deze vraag van Freek Prince uit Dordrecht. Hij vraagt: ‘Waarom wordt een afgestorven ledemaat zwart en een dood lichaam wit?’ Bij het Nederlands Forensisch Instituut weten ze dat. Daan Botter is er forensisch arts en in afwachting van het telefoontje zit hij net met een collega wat ‘nare…