Iedereen is wel eens bang. Maar is angst iets slechts? Angst is een oud overlevingsmechanisme dat ervoor zorgt dat we adequaat kunnen reageren op gevaar. Het zit evolutionair gezien ingebakken in ons systeem. De welbekende vecht-of-vluchtreactie, dat is wat angst met ons doet. Het lichaam produceert grote hoeveelheden adrenaline en cortisol, de zintuigen worden scherper, de bloeddruk en hartslag schieten omhoog en de spieren spannen zich aan. Het lichaam is voorbereid op een gevecht of om op te vlucht te slaan; angst is onze raadgever.
“Er zijn meer volwassenen bang in het licht dan kinderen in het donker,” zei Kees van Kooten eens. Naast het feit dat angst ons behoedt voor gevaar, heeft het ook een keerzijde. Een gezonde dosis angst kan al snel omslaan naar een veel minder prettig gevoel, wat het leven een stuk lastiger maakt.
In deze editie van Blind wordt het thema angst vanuit verschillende disciplines besproken.
In Het grensvlak van angst wordt psychiater Gerrit Glas onderworpen aan vragen over het concept angst vanuit een zowel filosofisch als medisch perspectief. De verschillende filosofie dimensies van angst staan in dit interview centaal, net als de huidige visie vanuit de pychiatrie op angst en het behandelplan.
Angst kan binnen een samenleving een grote rol spelen. Angst en veiligheid zijn tenslotte nauw aan elkaar verbonden. In Not Afraid bespreekt Maaike Spaans de rol van angst bij het contra-terrorismebeleid.
Emoties zoals angst kunnen ons dagelijkse gedrag en daarmee ook onze keuzes beïnvloeden. Arjan den Besten onderzoekt in Angst in relatie tot Behavioural Economics de invloed van psychologie op de economie.
Het kunnen inschatten of een omgeving veilig of gevaarlijk is, is een proces dat plaatsvindt in onze hersenen. In het Engelstalige artikel Safety First! Novel therapeutic target for PTSD bespreekt ons eigen redactielid Esther Visser een nieuwe ontdekking over neurobiologische mechanismen die ten grondslag liggen aan angst- en veiligheidssignalen in het brein.
In Angst bij kinderen wordt gesproken over de ontwikkeling van angst bij kinderen wat de gevolgen hiervan zijn. Ook ouders spelen hierin een cruciale rol. De verschillende rollen die vaders en moeders kunnen spelen in dit proces komen in dit interview met pedagoge Eline Möller naar voren.
De filosoof Kierkegaard heeft veel geschreven over angst. Een overzicht van Kierkegaards begrip van angst wordt gegeven door Andries Visser in Kierkegaard over angst.
Bewegingsangst wordt veroorzaakt door de fysieke pijn die op den duur leidt tot een negatieve spiraal met zowel fysieke als psychologische symptomen. In Help! Ik durf niet te bewegen!? schrijft Trijntje Albada over dit intrigerende verschijnsel.
De gruwelijke strijd op het slachtveld was niet het enige dat de Eerste Wereldoorlog opleverde. Deze oorlog bracht ook veel zwaar getraumatiseerde soldaten met zich mee. Vincent Noppe bespreekt in Shellshock de ontwikkeling en behandeling van dit fenomeen.
Uit zijn belangstelling voor angst heeft Gerrit Glas naast zijn artikel ook een column geschreven voor deze editie. De bijdrage De bijna vergeten aspecten van angst heeft hij geschreven op basis van ervaring in zijn praktijk en laat drie casussen zien die illustrerend zijn voor de veranderingen in het denken over angst.
De derde editie van het Diagnostic and Statistical Manuel of Mental Disorder (DSM) luidde een verandering in het denken over angst in de psychiatrie. Tot die tijd werd angst als een weliswaar belangrijk, maar toch weinig specifiek verschijnsel gezien. Vanaf de derde editie van de DSM veranderde er iets in deze praktijk. Angst werd steeds meer als op een zichzelf staand verschijnsel gezien. Met deze veranderingen in de diagnostiek veranderde ook het spreken over angst. Het bestaan van angst duidde voortaan op het bestaan van een stoornis of ziekte. Angst was niet langer de manifestatie van een achterliggend probleem, ze werd een verschijnsel op zich, een stoornis. Maar al deze veranderingen hadden ook een keerzijde. De vraag of de angst ook iets zegt over de persoon die er aan lijdt, raakte buiten beeld.
Read moreHet is erg herkenbaar: na een blessure heb je pijn aan een lichaamsdeel en daarom probeer je het zo veel mogelijk te ontlasten. Wanneer de blessure minder wordt en het revalidatieproces vordert, zou je je aangedane lichaamsdeel weer moeten gaan gebruiken. Maar wat als de pijn steeds erger wordt? Wat als je bang bent om door belasting je blessure te verergeren? Wat als je daardoor volledig stopt met het gebruiken van dit lichaamsdeel? Als je in deze vicieuze cirkel belandt bent, zou een arts de diagnose kinesiofobie, oftewel bewegingsangst, kunnen stellen.
Read moreAndries Visser is filosoof en wiskundige en is gepensioneerd docent. Bovenal is hij Kierkegaard liefhebber. Andries Visser en zijn vrouw Lineke Buijs zijn beide dagelijks bezig met de filosoof. Kierkegaard houdt zich met de belangrijke thema’s van het leven bezig, zo ook met angst. Kierkegaard gaat door waar anderen stoppen en dringt tot de kern door van dingen. In dit artikel een overzicht van Kierkegaards begrip van angst.
Read moreDe Eerste Wereldoorlog was in veel opzichten een unieke oorlog. Voor het eerst in de geschiedenis werd er op mondiale schaal gevochten en waren vrijwel alle lagen van de samenleving bij de strijd betrokken. De technische vooruitgang die de industrialisatie als gevolg had, stelde twee partijen in staat elkaar te bestoken met automatische wapens, bommen, gas, vliegtuigen enzovoort. De gruwelen van het slagveld brachten nog een nieuw fenomeen met zich mee: zwaar getraumatiseerde soldaten die psychisch niet meer in staat waren om normaal te functioneren, ook wel omschreven als ‘shellshock’.
Read moreWat is angst bij kinderen en wat zijn de gevolgen? Welke rol spelen ouders in de ontwikkeling van angst bij kinderen? In dit interview beschrijft Eline Möller de verschillende rollen die vaders en moeders kunnen spelen in de ontwikkeling van angst bij hun kinderen en probeert ze een verklaring te geven voor deze verschillen.
Read moreDetermining whether your environment is safe or dangerous, is crucial for survival. Intriguingly, despite this vital importance, the neural mechanisms underlying safety have only recently been unravelled. Likhtik et al. (2014) uncovered a safety signalling circuit in the brain between the medial prefrontal cortex and the amygdala, by using a series of keen experiments. This circuit might be a fruitful novel therapeutic target in PTSD, in which patients suffer from overgeneralized fear, which may well be caused by a deficit in safety signal processing.
Read moreBehavioural economics onderzoekt de invloed van psychologie op de economie. Als je naar risicogedrag van mensen kijkt, wordt de rol van angst in onze keuzes zichtbaar. In dit artikel wordt beschreven hoe emoties ons dagelijks gedrag kunnen beïnvloeden, en ervoor kunnen zorgen dat onze keuzes niet altijd logisch zijn.
Read moreMaaike Spaans is studente Crisis and Security Management aan de Universiteit Leiden. Bij het thema angst dacht ze aan de rol van angst binnen veiligheidsbeleid en in de huidige ontwikkelingen op het gebied van terrorisme en inlichtingendiensten.
Read moreAngst is zowel in de filosofie als in de psychiatrie een veelbesproken onderwerp. Gerrit Glas is zowel psychiater als filosoof. Hij verdiept zich graag in de grensvlakken tussen geneeskunde, filosofie, neurowetenschappen, maatschappij en ethiek. Gerrit zijn interesse heeft altijd al bij angst gelegen, vandaar dat hij hierop promoveerde met het proefschrift ‘Concepten van angst en angstoornissen’. Tegenwoordig is Gerrit werkzaam als psychiater voor de Dimence Groep, een instelling voor geestelijke gezondheidszorg, en tevens is hij bijzonder hoogleraar filosofie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. In dit interview vertelt Gerrit over angst vanuit een zowel medisch als filosofisch perspectief.
Read more