Inter, Author at Inter - Page 19 of 35

Netwerken van ideeën, vernieuwing, en interdisciplinariteit

Wat hebben netwerken en ideeën met elkaar te maken? Hoe komt het dat Einstein de relativiteitstheorie uitvond en niet één van zijn tijdgenoten? Martin Olsthoorn laat in dit artikel zien dat kennis is ingebed in netwerken en dat mensen die veel met verschillende ideeën in aanraking komen, makkelijker tot totaal nieuwe inzichten komen. Dit staat in direct verband met interdisciplinariteit.

Hersennetwerken

De netwerkwetenschap is een jong vakgebied dat zich richt op het onderzoeken en vergelijken van netwerken in uiteenlopende disciplines. Dit veld heeft de afgelopen jaren snel aan terrein gewonnen: van steeds meer en steeds complexere netwerken wordt de structuur onder de loep genomen. Zo ook de menselijke hersenen, misschien wel het meest complexe netwerk dat er is. Linda Douw vertelt in dit artikel of de wiskundige principes die de netwerktheorie heeft blootgelegd ook opgaan voor netwerken van hersencellen. Daarnaast bespreekt zij hoe dit soort kennis ons nieuwe inzichten kan verschaffen in aandoeningen van het zenuwstelsel, waaronder hersentumoren.

De schaduwkant van migratienetwerken

Migratienetwerken worden doorgaans positief beoordeeld. De relaties tussen mensen die migratieprocessen in gang houden en als wegbereiders optreden voor migranten in het vestigingsland zouden een voorbeeld zijn van sociaal kapitaal. Sociaal kapitaal zou migratierisico’s verkleinen en integratie in de arbeids- en woningmarkt vergemakkelijken. Jan Mansveldt Beck plaatst kritische kanttekeningen bij deze aannames op basis van veldwerk onder Latijns-Amerikaanse, Marokkaanse en Senegalese migranten in Bilbao en San Sebastian.

Zelflerende verkeerslichtnetwerken

Netwerken spelen een centrale rol in de kunstmatige intelligentie, voornamelijk in de vorm van neurale netwerken. Neurale netwerken onderscheiden zich van andere kunstmatige systemen doordat ze kunnen leren van de invoer die ze verwerken, waardoor ze goed kunnen worden toegepast in een complexe omgeving met veranderende spelregels. Marco Wiering beschrijft in dit artikel hoe leermethodes uit de kunstmatige intelligentie gebruikt kunnen worden om netwerken van verkeerslichten efficiënter aan te sturen.

Interdisciplinaire onderzoeksnetwerken

Voor veel ingewikkelde onderzoeksproblemen is een disciplinaire benadering niet langer voldoende. Interdisciplinair onderzoek combineert inzichten van verschillende disciplines en probeert deze te integreren. Hier is echter een goed afgestemde infrastructuur van disciplines voor nodig, die gebaseerd is op netwerken. In dit artikel zal aan de hand van enkele onderzoeksvoorbeelden zowel het belang van interdisciplinariteit als dat van de netwerken die daarbij van toepassing zijn, worden aangetoond.

Een congres over intelligentie, word je daar slimmer van?

Op 10 maart 2010 organiseerde Studie Vereniging Bèta-gamma voor de eerste maal het jaarlijkse Interdisciplinair Congres Amsterdam (ICA). Op dit congres gaven zeven sprekers uit de natuur- en sociale wetenschappen hun visie op het thema intelligentie. In dit artikel doen Robin van Wechem en Leon Reteig verslag van de verschillende aspecten van intelligentie die op het ICA 2010 aan bod zijn gekomen. Daarnaast brengen zij de lezingen in verband met verwante artikelen in dit nummer van Blind, dat hetzelfde thema draagt.

Het mensbeeld van de Thora

In het jodendom speelt het leren van en over de religie een belangrijke rol. Zo schrijft de traditie voor dat joden zullen leren tot in de komende wereld: het studeren van de Thora is nooit voltooid. Dit artikel is een samenvatting van het hoofdstuk ‘Leren tot in de komende wereld’ uit het boek Het mensbeeld van de Tora van Peter van ‘t Riet. Daarbij zal ruimte worden gelaten voor discussie omtrent het thema intelligentie en de vraag in hoeverre intelligentie een rol speelt in het religieuze leren.

Intelligent design?

In 2005 ontketende de toenmalige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) Maria van der Hoeven een storm van protest naar aanleiding van haar oproep om intelligent design naast de evolutietheorie op school te onderwijzen. De heftigheid van het debat is inmiddels wat afgenomen en evolutie voert nog altijd de boventoon (zie voor een inhoudelijke vergelijking ook het artikel van Ard Tamminga in nummer 8 van Blind). Daarmee is echter nog niet alles over intelligent design gezegd. De discussie focust zich vaak op de vraag of er een ontwerp ten grondslag ligt aan de natuur maar welke rol speelt intelligentie nu precies in het debat? In dit artikel wijst Ronald Meester op de nuances van het debat en onderzoekt hij de aard van het concept intelligentie binnen intelligent design.

Swarm Intelligence

Intelligentie is een concept dat vooral geassocieerd wordt met één individu. De meesten zullen vooral de mens als een intelligent wezen zien. Sommigen dichten misschien hun huisdier ook enige intelligentie toe, maar intelligentie is en blijft een individuele eigenschap. Klopt dit idee wel, of bestaan er ook collectieve vormen van intelligentie? De natuur lijkt deze twijfel te bevestigen: er bestaan tal van organismen die zich samen intelligenter gedragen dan alleen. Iedereen die ooit een school vissen of een zwerm insecten heeft geobserveerd kan dit beamen. Jelmer van Ast bespreekt in dit artikel dit soort natuurlijke vormen van swarm intelligence en laat zien hoe deze tot nieuwe inzichten in de kunstmatige intelligentie kunnen leiden.

Onzin over het IQ van Afrikanen

IQ is geen op zichzelf staande eigenschap maar is met allerlei andere variabelen te correleren. Zo blijkt IQ te maken te hebben met cognitieve vaardigheden en opleidingsniveau. Er zijn echter ook andere verbanden te leggen die minder voor de hand liggen en maatschappelijke implicaties hebben. Sommige wetenschappers wagen zich eraan IQ te relateren aan socio-economische factoren en etnische komaf. Uit een aantal onderzoeken blijkt bijvoorbeeld dat Afrikanen gemiddeld minder goed presteren op IQ tests dan westerlingen. Hoe moeten we deze resultaten interpreteren? Zijn bepaalde bevolkingsgroepen echt intelligenter dan anderen? Jelte Wicherts en collega’s hebben recent een aantal van dergelijke onderzoeken onder de loep genomen. Dit artikel toont hun bevindingen.